\n
00:23 EDT Thứ ba, 19/03/2024
hình music online

Tin mới nhất

Đăng Nhập - Đăng Ký

qua tang

> KHÓI LỬA BIÊN THÙY 1 - 07/05/2019 10:32
Chúc vui Xem thêm
Yêu cầu: Trần Minh Thương
Người nhận: Minh Thương

Thống kê truy cập

Đang truy cậpĐang truy cập : 85


Hôm nayHôm nay : 0

Tháng hiện tạiTháng hiện tại : 228586

Tổng lượt truy cậpTổng lượt truy cập : 12028265

Trang nhất » Tin Tức » Tin tức

Vì sao hầu đồng lại hấp dẫn?

Đăng lúc: Thứ bảy - 23/07/2016 04:52 - Đã xem: 1785
Một tác phẩm hầu đồng

Một tác phẩm hầu đồng

Nhiều thập niên qua, bởi một số lý do, đặc biệt là hiện tượng lên đồng nhuốm màu mê tín, làm sai lệch chân giá tín ngưỡng lành mạnh, Đạo Mẫu đã không được tôn trọng đúng với giá trị văn hóa tâm linh của nó. Nhưng cũng trong thời gian đó, nhiều nhà văn hóa dân gian đã nghiên cứu có hệ thống nguồn cội tín ngưỡng, nghi lễ của Đạo Mẫu.
Vì sao hầu đồng lại hấp dẫn?
 

Trong số đó phải kể đến tên tuổi GS.TS Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn Văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, người tâm huyết dành cả cuộc đời hướng đến tinh thần bảo tồn giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. 

Mang tiếng vì... nửa kín, nửa hở

-Là người theo đuổi nghiên cứu hầu đồng gần 30 năm, hẳn ông đã nhìn ra sức sống riêng của nó từ khi diễn xướng này còn đang bị cấm. Lý do nào khiến GS đắm đuối không mệt mỏi đến thế với loại hình nghệ thuật này? 

Đúng là trong thập niên 1980, tôi bắt đầu tham gia nghiên cứu hầu đồng và tín ngưỡng thờ Mẫu trong tình trạng “bí mật”. Mà tất cả cũng chỉ bắt đầu bởi sự thắc mắc rằng cái món này mê tín dị đoan, không lành mạnh ở chỗ nào mà bị cấm ngặt như vậy?

Rồi càng xem, càng tìm hiểu thì biết thêm rằng khi ấy vẫn có rất nhiều người bằng mọi cách tìm đến với tín ngưỡng thờ Mẫu, như một dòng chảy ngầm trong cuộc sống hàng ngày

Vì sao hầu đồng có sức hấp dẫn đến vậy thì báo giới, trong đó có các ấn phẩm của tôi, cũng đã viết nhiều rồi. Tín ngưỡng thờ Mẫu đã có bề dày hàng trăm năm với các hệ giá trị độc đáo, gắn liền việc thờ nữ thần, thờ bà mẹ thiên nhiên với các khát vọng về sức khỏe, tài lộc của con người.

Rồi, trạng thái thăng hoa tinh thần mà hầu đồng mang tới cho người tham dự có vai trò như một kiểu “trị liệu tâm lý”, gây hưng phấn cao độ khi khai mở nhu cầu giao hòa giữa con người với thần linh...

Tôi chỉ muốn nhấn mạnh thêm: chính việc từng bị cấm cùng trạng thái tồn tại theo kiểu “nửa kín nửa hở” trước khi chính thức trở lại cũng là lý do để hầu đồng càng trở thành một thứ gì bí hiểm và gây tò mò cao độ. 

-Vậy trong nghi lễ hầu đồng chứa đựng những văn hóa nghệ thuật nào, thưa GS?

Hầu đồng là một nghi lễ nhập hồn nhiều lần của các vị thánh vào thân xác ông đồng, bà cốt, là sự tái sinh hình ảnh các vị thánh. Những người hầu đồng được cho là có khả năng tiếp xúc với các thần linh, người tham gia hầu đồng với niềm tin rằng họ tiếp xúc thần linh để mong tài lộc, sức khỏe.

Hầu đồng là một nghi lễ tổng hợp, tích hợp những giá trị văn hóa, nghệ thuật được dân gian đúc kết từ bao đời nay. Có thể thấy, trong hầu đồng là một di  sản văn học, âm nhạc, rồi vũ đạo, mỹ thuật, kiến trúc, lễ hội dân tộc và nghệ thuật trình diễn.

Về văn học, có cả một kho tàng văn học được lưu giữ trong hầu đồng. Về âm nhạc, hầu đồng đã sản sinh ra một loại hình nghệ thuật rất đặc biệt, đó là hát chầu văn. Về vũ đạo, riêng nghiên cứu trong hầu đồng có hàng chục điệu múa: múa kiếm, long đào, đi chợ, múa quạt, chèo thuyền, thêu hoa, dệt gấm... rất mềm mại, đề cao nữ tính.

Đạo mẫu và hầu đồng cũng để lại những giá trị qua những  trang trí tượng thờ, tranh thờ; di sản kiến trúc qua hệ thống đền phủ; các hệ thống dân gian qua lễ hội.

-Hầu đồng và những giá trị nguyên bản có còn hiện hữu trong cuộc sống ngày nay hay không? 

Ngày xưa, chỉ cần một cái khăn đỏ là có thể lên đồng, quà phát lộc chỉ là vài quả táo tượng trưng... Nhưng ngày nay, mỗi gia đồng là một bộ quần áo, mỗi ông đồng bà cốt một lần lên đồng. Bây giờ có giá đồng riêng tiền phát lộc lên tới hàng triệu đồng...

Chưa kể bao nhiêu biến tướng xô bồ chung quanh việc hầu đồng trong thế giới hiện đại. Những năm 40-50 của thế kỉ trước, các cung văn hát trong lễ hầu đồng là những người chuyên nghiệp. Trước kia đã từng có một cuộc thi hát văn với niêm luật chặt chẽ, tính chuyên nghiệp rất cao. Và hát chầu văn thực sự là một bộ môn nghệ thuật chuyên nghiệp.

GS Ngô Đức Thịnh: Chỉ con người làm xấu tín ngưỡng

GS Trần Văn Khê từng đánh giá chầu văn cùng với ca trù là hai di sản âm nhạc của Việt Nam. Nhưng bây giờ, phần lớn những người hát văn là nghiệp dư. Có một số nghệ sỹ vốn từ hát văn chèo tuồng đi sang hát văn vì mưu sinh.

Tuy rằng, trong hát văn vẫn tích hợp các yếu tố của các loại hình âm nhạc truyền thống khác, nhưng qua quá trình tồn tại và phát triển, nó đã trở thành một loại hình âm nhạc cổ truyền với lời ca và cây đàn nguyệt, chuyên nghiệp và đặc trưng không lẫn với các loại hình khác.

Chính các nghệ sỹ chèo tuồng, cải lương... đã mang những yếu tố lai tạp đến cho hát văn. Đó cũng là một trong những yếu tố suy giảm cho nghệ thuật hát chầu văn.

Chỉ có con người làm xấu tín ngưỡng

-Ông nghĩ sao khi nhiều đền phủ tự nhận lên đồng, nhập đồng, nhưng họ chỉ đóng kịch vào vai các vị thần để đánh lừa những người cả tin?

Tôi cho rằng, không có một tín ngưỡng nào dạy con người làm những điều xấu xa, chỉ có con người lợi dụng nó cho mục tiêu xấu xa mà thôi. Hầu đồng cũng vậy, bản chất nguyên sơ của nó là hành vi tín ngưỡng chứa đựng yếu tố tâm linh và văn hóa. Nhưng nó cũng không thoát khỏi bị lợi dụng. Theo tôi, nhiều đền phủ hiện đang bị biến dạng đi, theo hướng tiêu cực.

 Ngày nay, lên đồng chủ yếu bị lợi dụng, kiếm tiền, làm giàu. Trước đây, những người hầu đồng vốn được coi là “có căn”, và gốc rễ này ăn sâu vào trong đời sống tinh thần, nên những nghi lễ này được hiểu đúng và hành xử đúng với tâm linh, với trình tự. Nhưng ngày nay, đã xuất hiện một tầng lớp dân gian gọi là “đồng đua” vì họ không có căn cốt, nên trong hành vi ứng xử, họ cũng không biết thế nào là đúng, sai...

Tuy rằng, “đồng đua” cũng là một nhu cầu của bộ phận người dân, tôi cũng không phản đối điều đó. Nói thì hơi to tát, nhưng chúng ta cần phải giáo dục, trang bị những hiểu biết đúng đắn về hoạt động tín ngưỡng cho người dân. Một khi họ hiểu sâu gốc rễ cội nguồn tín ngưỡng và có niềm tin thực sự thì họ sẽ hành xử đúng...

Tôi có thể khẳng định rằng có tới 70, 80% các thanh đồng hiện nay đều thiếu một kiến thức đầy đủ về tín ngưỡng thờ Mẫu. Và, khi đã không hiểu, họ lại ở trạng thái tự do, muốn làm gì thì làm, nên đôi khi lại càng đưa hầu đồng hiện đại đi xa với nguyên gốc hơn. Cái đáng nói là hầu đồng cũng như tín ngưỡng thờ Mẫu hiện phát triển rất rộng trên cả nước nhưng lại không có một quy chuẩn gì.

 -Thực tế gần đây cho thấy, dù không có “căn cơ” nhưng những người đồng tính 9X, 10X rất thích được nhảy đồng. Theo GS, tại sao lên đồng lại hấp dẫn họ như vậy?

Hầu đồng chứa đựng những giá trị về văn hóa, nghệ thuật rất đặc sắc như đã nói ở trên. Thực tế, trong hầu đồng có những người như thế nhưng đó không phải là biểu hiện của sự suy đồi. Có thể, vì lý do này mà những người đồng tính, dù không có “căn cơ” cũng tham gia lên đồng. Vì họ nghĩ, họ có thể tìm thấy thế giới nữ tính của mình trong đó.

-Vậy theo GS, chúng ta cần phải làm gì để gìn giữ hầu đồng như một di sản quý giá, loại bỏ những loại hình lai tạp, biến tướng đang làm  xấu  nghi lễ này?

Bác Hồ đã từng nói: Chúng ta không chống lại tôn giáo, tín ngưỡng nhưng chúng ta chống lại kẻ lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng. Hiện nay, có tới 90% thanh đồng không hiểu đạo Mẫu là gì. Hầu đồng bị biến dạng có thể là do họ không hiểu về đạo Mẫu.

Chính vì vậy, chúng ta cần tuyên truyền để họ hiểu về tín ngưỡng của mình. Cần vận động các chủ đền, phủ để họ có ý thức trong việc hành lễ. Khi họ ý thức được thì sẽ hạn chế được những việc lợi dụng bởi người ta được làm chủ, được tin cậy thì người ta cũng sẽ có ý thức và ứng xử khác.

Nhà nước cần tin cậy và tạo điều kiện cho chính họ để họ tự đấu tranh khắc phục những lệch lạc. Phải phát huy từ cơ sở, từ các vị chủ đền.

Thời gian vừa qua, Trung tâm của chúng tôi đã tiến hành nhiều hoạt động tìm hiểu, nghiên cứu tích cực đưa lại những quan niệm đúng đắn về đạo Mẫu, tránh tình trạng lợi dụng. Bên cạnh đó, chúng tôi còn tổ các liên hoan sinh hoạt về hầu đồng. Chúng ta làm như vậy là tạo cơ Hầu đồng chứa đựng những giá trị về văn hóa, nghệ thuật rất đặc sắc. 

Trân trọng cảm ơn Giáo sư!


Tác giả bài viết: Nguyễn Mỹ
Nguồn tin: duyenclvn theo baophapluat.vn
Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

Mã an toàn:   Mã chống spamThay mới     

 

CHUYỂN ĐẾN WEBSITE...

QUY DUY TRI TRANG WEB

Share mạng xã hội

Tin ngẫu nhiên

Huy Khánh run vì cảnh nóng với bạn diễn kém 21 tuổi, phủ nhận đổ vỡ hôn nhân

Huy Khánh nói run khi được giao đóng cảnh nóng với diễn viên gọi mình là 'chú'. Anh từng tránh nhiều cảnh nhạy cảm vì muốn giữ hình ảnh với gia đình.

 

Thù lao diễn viên xiếc vẫn 200.000 đồng/buổi, NSND Phi Vũ chạnh lòng

So với các ngành nghề khác, nghệ sĩ xiếc vẫn đang chịu sự bất cập do chịu sự chi phối của quy định, tiền bồi dưỡng cho nghệ sĩ, diễn viên xiếc không vượt quá 200.000 đồng là điều khiến NSND Phi Vũ chạnh lòng.

 

Vì sao NSƯT Trinh Trinh có duyên với vai Bùi Thị Xuân

Trong vở kịch sử Việt "Tình sử Thăng Long" vừa diễn tại Nhà hát Bến Thành, NSƯT Trinh Trinh đã có những lớp diễn đầy cảm xúc với vai Bùi Thị Xuân. Cô tâm sự đó là duyên số gắn kết cô với nhân vật lịch sử này.

 

NSƯT Tú Sương, Trinh Trinh tạo điểm nhấn nổi bật cho vở "Xuân về trên đất Thăng Long"

Giữa những sàn diễn sáng đèn với vở tuồng dựa theo lịch sử Trung Quốc, thì Đồng Ấu Bạch Long dưới sự đầu tư của ông bầu Huỳnh Anh Tuấn đã ra mắt vở sử Việt "Xuân về trên đất Thăng Long" tại Nhà hát Nụ cười (Cung Văn hóa Lao động TP HCM).

 

Tiến sĩ cải lương đầu tiên của VN: U80 mỗi ngày vẫn dành 4 tiếng học ngoại ngữ

Tiến sĩ cải lương đầu tiên của Việt Nam - Bạch Tuyết từng 3 lần tự tìm đến cái chết, sau khi kết thúc 2 cuộc hôn nhân, bà lựa chọn cuộc sống "độc thân vui vẻ".

 

Lệ Thủy, Tú Trinh, Công Ninh yêu bếp cơm chay "Lòng tốt quanh ta"

Các nghệ sĩ tham gia ca cảnh "Lòng tốt quanh ta" đã hẹn một ngày không xa sẽ đến thăm bếp cơm chay 0 đồng của cụ Hồng, cụ My.

 

Nghệ sĩ Ngân Tuấn nâng đỡ con trai cố NSƯT Chiêu Hùng nối nghiệp cha

"Ngũ hổ tướng" của sân khấu cải lương tuồng cổ gồm: Ngân Tuấn, Khánh Tuấn, Chiêu Hùng, Trọng Nghĩa và Chí Linh. Trong số này, chỉ có con trai của cố NSƯT Chiêu Hùng là theo nghề diễn viên.

 

Vì sao Anh Thư từng ngừng diễn xuất?

Mỹ nhân màn ảnh, siêu mẫu Anh Thư tái xuất màn ảnh nhỏ với vai cùng tên trong phim "Hoa vương". Vai diễn mang về cho cô tình yêu thương của khán giả, giúp cô vào tốp 5 vòng bầu chọn Giải Mai Vàng lần thứ 29-2023.

 

30 năm ngọt bùi cùng Bông Lúa Vàng

Bông Lúa Vàng là một giải thưởng danh giá trong làng nghệ thuật cải lương, đến nay đã được 30 năm hoạt động, tuyển chọn không biết bao nhiêu giọng ca hay, đẹp, lạ cho bộ môn cải lương.

 

Cuộc đời thăng trầm của danh ca Mộc Lan

Giữa thập niên năm 1950, tại Sài Gòn, danh ca Mộc Lan cùng với Kim Thước và Châu Hà đã tạo nên những giọng ca vang bóng một thời. Trong đó, nữ danh ca Mộc Lan được đánh giá là người tài sắc vẹn toàn, nhưng có cuộc đời chìm nổi, truân chuyên nhất.

 

Nghệ sĩ tuồng cổ Xuân Thu qua đời

Bà là con gái út của nghệ nhân Minh Tơ, em ruột của cố NSND Thanh Tòng. Tham gia đoàn đồng ấu Minh Tơ từ nhỏ, bà là cô đào đa dạng, diễn nhiều loại vai trên sân khấu tuồng cổ.

 

Đạo diễn Hoàng Nhật Nam: Nên rà soát để các cuộc thi hoa hậu uy tín, nghiêm túc

Tại Hội nghị toàn quốc về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam ngày 22-12, đạo diễn Hoàng Nhật Nam chia sẻ rằng ông và các cộng sự ở Công ty Sen Vàng "lỗ tiền bạc nhưng lời văn hóa".

 

Đan Trường bất ngờ xuất hiện trong phim Tết 2024

Trailer mới nhất của Gặp lại chị bầu hé lộ sự góp mặt của ca sĩ Đan Trường; Khả Như không sợ bị so sánh với bạn diễn; Á quân Ca sĩ mặt nạ hát nhạc phim Yêu trước ngày cưới; Bùi Lan Hương tiếp tục có duyên với nhạc phim… là những tin tức điện ảnh mới nhất, nổi bật.

 

Bí quyết "trẻ mãi không già" của vợ nhạc sĩ Tô Chấn Phong - ca sĩ Khánh Hà

Dù đã bước vào độ tuổi "thất thập cổ lai hy" nhưng ca sĩ Khánh Hà, vợ nhạc sĩ Tô Chấn Phong, vẫn khiến khán giả "ngất ngây" bởi diện mạo trẻ hơn tuổi như "cải lão hoàn đồng".

 

Nhạc sĩ Đài Phương Trang nói về việc ca sĩ hát 'Người yêu cô đơn' sai lời

Tối 22.11, các nhạc sĩ gạo cội của làng nhạc Việt như Giao Tiên, Đài Phương Trang, Nguyễn Vũ, Bảo Thu và Mạnh Quỳnh cùng góp mặt trong buổi công bố đêm nhạc Tìm nhau trao yêu thương.

 

Nghệ sĩ Lệ Thủy xúc động khi gặp lại nghệ sĩ Thành Được

Phút giây hội ngộ sau nhiều năm của hai danh ca Lệ Thủy- Thành Được đã là khoảnh khắc đáng nhớ trong đời của họ. NSND Lệ Thủy tâm sự về cuộc gặp gỡ đầy xúc động này