15:49 PDT Thứ năm, 31/10/2024

Menu

xuan lan
CLVNCOM English Edition
HÌNH MCHAU PMAI

Thống kê truy cập

Đang truy cậpĐang truy cập : 107


Hôm nayHôm nay : 18931

Tháng hiện tạiTháng hiện tại : 2193649

Tổng lượt truy cậpTổng lượt truy cập : 88500250

Trang nhất » Tin Tức » Tìm Hiểu Nghệ Thuật

Thí sinh Lê Hoàng Nghi đoạt giải Chuông vàng vọng cổ lần thứ 19 – năm 2024

Thí sinh Lê Hoàng Nghi đoạt giải Chuông vàng vọng cổ lần thứ 19 – năm 2024

Tối 29-9, vòng chung kết xếp hạng cuộc thi "Chuông vàng vọng cổ" 2024 đã diễn ra với phần tranh tài của 3 thí sinh là: Dương Thị Mỹ Nhung, Nguyễn Hùng Vương, Lê Hoàng Nghi tại Nhà hát Truyền hình HTV.

Xem tiếp...

Luu việt hung

Cúp điện, nỗi khổ ám ảnh thường xuyên của cải lương

Đăng lúc: Chủ nhật - 01/11/2015 21:01 - Đã xem: 3572
đốt đuốc

đốt đuốc

Nghệ thuật cải lương từ lúc mới hình thành vào đầu thập niên 1920 đến nay, trải qua mấy thế hệ rồi, hầu như ai cũng biết bộ môn nghệ thuật này luộn hoạt động về đêm, chỉ trừ trường hợp bất khả kháng, như tình hình an ninh ở mỗi địa phương, hay là lệnh giới nghiêm từ 9, 10 giờ tối thì cải lương bắt buộc phải hát ban ngày để đào kép, công nhân sống tạm. Hoặc là những ngày Tết, ngày lễ thì mới có thêm suất hát 3 giờ chiều để kiếm thêm tiền, chớ chủ yếu vẫn là suất hát tối mới có đông khán giả, mà đã hát ban đêm thì dĩ nhiên là phải có đèn đuốc.

Tình trạng “hãi hùng” do bởi nạn cúp điện

Khi xưa, nhờ ánh sáng của đèn măng xông mà cải lương hoạt động đều suốt hơn 2 thập niên, nếu có trở ngại đèn bị hư hỏng thì cũng không phải lo lắng gì nhiều, bởi ít ra cũng có những nhà hào hiệp ở địa phương, họ sẵn sàng giúp cho mượn xài tạm chiếc đèn loại này để trình diễn cho đến vãn hát. Hoặc cùng cực lắm thì người ta dùng nhiều cây đèn cầy loại lớn cũng xong một đêm hát. Gánh hát của nghệ sĩ Bảy Nam, thân mẫu của kỳ nữ Kim Cương, lúc đi hát ở đồn điền cao su từng dùng mủ cao su cặn bó lại thành cây đuốc để hát.

Thế nhưng, từ khi khoa học kỹ thuật tiến lên, điện đã có ở Sài Gòn, ở các tỉnh thành, thị trấn thì đèn măng xông được coi như lạc hậu, các đoàn cải lương đã có loại ánh sáng đèn điện rất dễ dàng sử dụng và tiện lợi hơn nhiều. Nhưng cũng chính vì cái không còn sử dụng ánh sáng đèn măng xông, mà nhiều đoàn hát đã gặp phải tình trạng “hãi hùng” do bởi nạn cúp điện, mà sự thiệt hại nhẹ nhứt là phải trả lại tiền vé cho khán giả. Còn nặng nề hơn là bị đập phá đồ đạc âm thanh, dụng cụ sân khấu, cùng với sự hành hung, đánh đập công nhân, đào kép…

Vào thời những năm 1940 chỉ có vùng Sài Gòn, Chợ Lớn, và thị xã Gia Định là có điện từ chiều cho đến sáng. Còn các tỉnh thành, thị trấn thì điện chỉ sáng đến 10 giờ đêm thì nhà đèn ngưng chạy, hoặc có vài nơi nhà đèn chạy đến 12 giờ, rồi thì đèn điện cũng tắt, người ta phải xử dụng đèn dầu, đèn cầy nếu phải thức khuya. Còn như đi ra khỏi thị trấn vài cây số là phải dùng đèn măng xông như trước đó mà thôi. Tóm lại là thời này tuy đã có điện nhưng rất hạn chế, và gánh hát cải lương cũng chẳng được nhờ cậy bao nhiêu, mà chủ yếu vẫn là đèn măng xông treo ở 4 góc khán trường.

Rồi đến giữa thập niên 1940, sau đệ nhị thế chiến thì các gánh hát lớn bắt đầu có chiếc máy phát điện nhỏ được mang theo đi lưu diễn, để khi nhà đèn cúp điện thì cho máy chạy. Lúc bấy giờ gánh hát dọn đến đâu, người ta chỉ nhìn vào chiếc máy đèn là đánh giá ngay thực lực của đoàn hát. Nếu như máy đèn lớn thì bầu gánh thuộc dạng khá giả, đồng nghĩa với gánh hát lớn, tuồng hay, đào kép tên tuổi, trang phục phông màn đẹp mắt.

Còn như máy đèn nhỏ, cũ kỹ thì coi như gánh hát đó nghèo nàn, đào kép ít ai biết đến, tuồng tích cũng chẳng có gì đặc biệt. Tuy vậy máy đèn cũng chỉ sử dụng cho ánh sáng mà thôi, chớ thời này chưa có micro khuếch đại âm thanh, đào kép phải phát âm lớn, và khán trường phải im lặng thì mới nghe diễn viên ca hát.

Sang qua thập niên 1950 cũng có vài đoàn hát có tầm cỡ như đoàn Hoa Sen của Bảy Cao, đoàn Thanh Minh của Năm Nghĩa, đoàn Kim Thanh của 4 nghệ sĩ Út Trà Ôn, Thanh Tao, Kim Chưởng, Thúy Nga. Các đoàn đại ban này ngoài chiếc máy phát điện lớn, họ còn dự phòng thêm chiếc máy nhỏ, để mỗi khi chiếc máy chính bị trục trặc thì chiếc máy nhỏ đã sẵn sàng cứu vãn tình hình, chớ không thôi thì phải trả lại tiền vé cho khán giả thì đoàn hát mới yên thân. Đoàn hát lớn đi lưu diễn luôn có người chuyên viên điện được trả lương tháng đi theo đảm trách phần máy đèn.

Nói chung thời thập niên 1940 – 1950 này nhiều nơi đã có điện, nhưng chiếc máy phát điện riêng vẫn là chính yếu của gánh hát cải lương, là sinh mệnh của đoàn hát. Cái thời mà đại đa số người dân ở nông thôn chẳng hề biết điện là gì này, bầu gánh cải lương muốn có chiếc máy phát điện riêng cỡ nhỏ thôi cũng phải bán 10 con trâu mới có thể mua được. Còn như muốn có chiếc máy lớn để có nhiều ngọn đèn soi sáng làm xôm tụ gánh hát thì phải bán

cả ruộng đất.

Máy phát điện phổ biến

 

kim-chung-5-250B.jpg
Vở cải lương Máu nhuộm sân chùa do đoàn cải lương Kim Chung 5 trình diễn. File photo.

 

Sang qua thập niên 1960 máy phát điện được nhập cảng nhiều, khá phổ biến, nên việc mua máy phát điện riêng cũng dễ dàng, thường là máy của Nhựt nhập vào được coi như tốt nhứt, giá cả cũng phải chăng không đắt lắm như thời thập niên 1940 – 1950. Nhờ máy đèn dễ mua nên các gánh hát dù nhỏ cũng trang bị cho mình chiếc máy phát điện để dự phòng.

Nói là dự phòng, tức có máy nhưng ít khi chạy, do bởi nhiều nơi đã có điện, chỉ khi nào cúp điện thì máy đèn mới chạy. Đây là thời kỳ vàng son của cải lương, ở Đô Thành ít khi bị cúp điện, và ở tỉnh thì nhiều nơi đã có điện 24/24. Tuy vậy những gánh hát lớn như đoàn Kim Chưởng đi lưu diễn vẫn có máy phát điện mang theo.

Sau 1975 hầu như tỉnh nào, huyện nào cũng có sân bãi rộng, thường là sân banh để cho cải lương trình diễn, và đoàn hát cũng được ra đời nhiều, tỉnh nào cũng có gánh hát được thành lập dưới sự điều động, quản lý của cơ quan văn hóa thông tin. Do vậy nên vấn đề điện đã đỡ khổ được một phần cho bầu gánh. Thời những năm đầu sau 1975 còn chế độ bao cấp, cơ quan văn hóa lãnh đạo góp tay vào, cũng đồng thời có trách nhiệm nên bầu gánh, tức trưởng đoàn bớt lo về vấn đề điện.

Thời bao cấp này nhờ sân bãi rộng sức chứa được nhiều, nên giá vé cũng thấp vừa túi tiền bà con nông thôn, nên suất hát nào cũng trên cả ngàn khán giả. Do người đi coi hát đông quá nên cải lương phải có âm thanh phát ra tiếng lớn, khán giả mới nghe ca được. Do vậy mà nguồn điện mạnh để khuếch đại âm thanh vẫn là điều cần thiết. Mà đâu phải tỉnh nào, huyện nào cũng đầy đủ điện, thành ra chiếc máy đèn vẫn là mối quan tâm cho các trưởng đoàn kể cả cơ quan văn hóa quản lý đoàn hát.

Cải lương hoạt động tốt đẹp khoảng 5 năm thì bắt đầu đi xuống, những năm đầu của thập niên 1980 các đoàn cải lương quả tình là khó sống vững được, khi chỉ diễn quanh quẩn ở các rạp trong thành phố, chỉ trừ một vài đoàn đủ vững mạnh để chịu đựng. Đa số các đoàn hát phải đi lưu diễn nơi nầy nơi nọ để tìm khán giả mới. Khán giả ở vùng xa xôi hẻo lánh cũng vui mừng có đoàn hát đến để họ có dịp giải trí sau những ngày làm lụng cực nhọc. Đoàn đi lưu diễn để mở con đường sống, mà đi xa thì phải có máy đèn, chớ nếu chỉ trông cậy vào điện ở các vùng sâu nông thôn thì “chết một cửa ngũ” vì rất thường bị cúp điện. Thật vậy, cúp điện là cái nạn “hãi hùng nhứt”. Và để tránh nạn cúp điện khi đang hát phải trả vé, một vài đoàn lớn thường có máy phát điện mang theo, để phòng hờ khi điện bị cúp bất ngờ.

Các đoàn nhỏ thì đâu có máy đèn, nên khi dọn gánh hát đến địa phương thì việc trước tiên là phải thuê mướn máy đèn có sẵn ở sân bãi, hoặc tìm nhà nào đó họ có máy đèn cho mướn với hình thức kinh doanh. Vì vậy suốt đêm hát có điện, đoàn vẫn phải trả tiền mướn máy đèn, dù rằng chẳng chạy phút nào cả.

Các đoàn hát chịu tốn kém như thế thì cũng phải ráng chịu đựng để kiếm sống. Thế nhưng, có điều hài hước, buồn cười là đoàn nào mướn máy đèn, chịu trả tiền mỗi đêm thì điện không có bị cúp suốt những đêm diễn. Còn đoàn nào không mướn máy đèn để sẵn đó, nghĩa là không phải chịu trả tiền mỗi đêm thì sao điện cứ bị cúp hoài? Cứ phải vướng cái nạn cúp điện, có người nói cứ cái tình trang cúp điện này có lẽ các đoàn hát nên trở lại cái thời hát đèn “măng xông” chắc ổn hơn vậy.

Cái khổ của cải lương là khi các địa phương đã có điện rồi, thì nguồn điện đã bị chia vào cho nhà dân xài, và người dân cũng quen dần dùng đồ điện, chớ đâu phải điện chỉ dành riêng cho gánh hát cải lương. Thành thử ra ở các địa phương dù có nguồn điện mạnh thì cải lương khổ theo mạnh, mà điện yếu thì khổ theo yếu vậy.

Một lần, tại một bãi diễn, khán giả đông nghẹt, nhưng mới mở màn đã cúp điện. Khán giả la ó. Anh bầu liền bắt loa giấy hét vang dậy:

- Đồng bào chớ lo. Có điện. Có điện mà...

Anh ta rề cái xe hơi cũ kỷ thường hay nằm đường của mình tới, cho nổ máy và rọi đèn pha lên sân khấu. Khổ nổi, chiếc xe chỉ còn có một ngọn đèn, đèn bên kia đứt bóng hồi nào không biết. Chỉ khổ cho các nhân vật trong tuồng, cứ mỗi lần vô Vọng Cổ, hay ca Nam Ai lớp mái, Văn Thiên Tường lớp dựng, đều phải ló đầu ngay chỗ đèn pha cho khán giả thấy mặt. Anh kép ca xong thì lui ra cho chị đào ló đầu vào chỗ ánh sáng đèn pha ca Lý Con Sáo, Ngựa Ô Nam hay vô Xàng Xê.

Diễn trong tình trạng như thế mà khán giả vẫn im lặng thưởng thức, và nhờ tiếng đàn, tiếng ca của diễn viên cũng làm dịu lòng khán giả. Hát kiểu này, các đoàn văn nghệ nước ngoài có dịp đi thăm các đoàn lưu diễn ở miền quê chắc phải phục sát đất cải lương Việt Nam. Chắc chắn là cái dạng biểu diễn này không có ghi trong sách vở.

Nào đã hết đâu? Vở tuồng diễn được hơn phân nửa thì ông bầu la lên hết xăng, đèn pha tắt ngấm. Khán giả la ó. Ông bầu liền “giảng thuyết”:

- Thưa bà con cô bác! Tới đây thì đoàn ca kịch tập thể của Sở Văn Hoa Thông Tin của chúng tôi đành phải cáo lỗi vì trục trặc kỹ thuật. Chúng tôi xin hẹn lần sau tái ngộ sẽ diễn hết vở tuồng. Bây giờ thì chỉ còn gần hai màn chót, không thể diễn tiếp được.

Đồng bào la ầm ĩ nhưng rồi cũng đành kéo nhau ra về. Theo lệ, hễ đêm diễn mà hát quá nửa tuồng là không phải trả vé. Nhưng cứ thế này mãi thì đoàn hát sẽ rã gánh trong một ngày không xa.

Tóm lại nạn cúp điện là nỗi khổ luôn ám ảnh cải lương kể từ ngày nghệ thuật này loại bỏ đèn măng xông, chạy theo điện, chạy theo máy đèn.


Nguồn tin: Ngành Mai - RFA
Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết

Ý kiến bạn đọc

Mã an toàn:   Mã chống spamThay mới     

 

CHUYỂN ĐẾN WEBSITE...

DUY TRÌ TRANG WEB

Đăng nhập thành viên

NSMAU
animation

Facebook

NS ANIMATION NHO

Thí sinh Lê Hoàng Nghi đoạt giải Chuông vàng vọng cổ lần thứ 19 – năm 2024

Tối 29-9, vòng chung kết xếp hạng cuộc thi "Chuông vàng vọng cổ" 2024 đã diễn ra với phần tranh tài của 3 thí sinh là: Dương Thị Mỹ Nhung, Nguyễn Hùng Vương, Lê Hoàng Nghi tại Nhà hát Truyền hình HTV.

 

Giữ bản sắc cho cải lương tuồng cổ

Ngày 18-9, Sở Văn hóa - Thể thao và Hội Sân khấu TP HCM đã tổ chức tọa đàm "Thực trạng và giải pháp phát triển sân khấu cải lương tuồng cổ trên địa bàn TP HCM"

 

“Đêm huyền thoại” quy tụ nhiều ngôi sao sân khấu cải lương

Chương trình nghệ thuật “Đêm huyền thoại” quy tụ nhiều ngôi sao hàng đầu sân khấu cải lương sẽ diễn ra tại nhà hát Bến Thành (quận 1) vào tối 30/8.

 

Tâm Sự Thần Y 4.0

CLVNCOM .- Thơ Đây sổ đỏ cân ký độ mấy va li Đây danh hiệu thần y ngay thời 4.0 Truớc mặt là những tấm lòng bồ tát Đởi tu sĩ sợ nghiệp dẫn ta đi

 

Thông diệp của cải lương điện ảnh

Tận dụng thế mạnh của phim ảnh màn ảnh rộng thời 4.0 với hình ảnh, cảnh trí, âm thanh ánh sáng, kỷ xảo, hiệu ứng, góc quay mà sân khấu thiếu...ngoài ra phim được công chiếu được PR vào hệ thống rạp rộng khắp, với những buối ra mắt hoành tráng ..Phim cải lương có cứu được cải lương hay thổi vào đó những làn gió mới hay không qua hơn 10 năm nhìn lại

 

NSND Thanh Nam và nghệ sĩ Chí Tâm ngồi ghế nóng "Chuông vàng vọng cổ" lần thứ 19 - 2024

Cuộc thi "Chuông vàng vọng cổ" là một trong những chương trình về nghệ thuật truyền thống do Đài Truyền hình TP HCM khởi xướng và tổ chức thực hiện từ năm 2006 đến nay, với mục tiêu tìm kiếm, bồi dưỡng những tài năng trẻ trong lĩnh vực sân khấu cải lương.

 

Nhiều người trẻ tâm huyết với nghệ thuật hát bội

Trước dòng chảy như vũ bão của nghệ thuật hiện đại với sự du nhập của nhiều loại hình giải trí mới, các loại hình nghệ thuật truyền thống như hát bội rơi vào khủng hoảng, bấp bênh. Lo ngại di sản niên đại hàng trăm năm của ông cha đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền, các bạn trẻ Gen Z đã tâm huyết, nỗ lực tổ chức nhiều chương trình giới thiệu, đưa các loại hình nghệ thuật truyền thống đến gần công chúng, tạo cầu nối giữa nghệ thuật truyền thống và hiện đại…

 

Nghệ sĩ Bích Thuận qua đời

Nghệ sĩ Tú Trinh cho biết nghệ sĩ Bích Thuận đã qua đời tại Houston - Mỹ ngày 25-6, thọ 100 tuổi. Bà qua đời vì bệnh già.

 

Vở "Sấm vang dòng Như Nguyệt" - dấu ấn mới của NSƯT Chí Linh, Vân Hà

Vẫn ở vị trí chỉ huy, yểm trợ cho dàn diễn viên trẻ thể hiện xuất sắc các vai diễn trong tác phẩm sử Việt, NSƯT Chí Linh, Vân Hà đã tạo thêm dấu ấn mới cho sự nghiệp.

 

Trà Vinh vận động gây quỹ xây dựng Khu Lưu niệm NSND Viễn Châu

Tỉnh Trà Vinh dự kiến xây dựng Khu Lưu niệm cố soạn giả - NSND Viễn Châu với tổng kinh phí 70 tỉ đồng từ viêc vận động xã hội hoá

 

MC Đức Tiến và Hoa hậu...

Sao Việt đồng loạt sốc, tiếc thương trước sự ra đi đột ngột của siêu mẫu, diễn viên Đức Tiến ở tuổi 44.

 

Nghệ sĩ Nhã Thy: Tâm huyết với sân khấu cải lương

Nghệ sĩ Nhã Thy cùng các nghệ sĩ trẻ tâm huyết với nghệ thuật cải lương truyền thống đã và đang tiếp tục ra sức gìn giữ, phát huy, lan tỏa các giá trị nghệ thuật quý giá của sân khấu cải lương trong đời sống hiện đại.

 

Nghệ sĩ Linh Cường, từng chặng đường không quên

CLVNCOM .-- Bạn đọc, khán giả, các nghệ sĩ và tất cả thành viên của cailuongvietnam.com vẫn không quên nghệ sĩ Linh Cường vì ông luôn có mặt trong tất cả nhung buổi từ thiện hay giao lưu cùa trang web CLVNCOM hàng năm vào dịp lễ Tết tại Khu Dưỡng Lão Nghê Sĩ , đình Nhơn Hoà...vv.... . Không những góp công góp sức góp của mà nghệ sĩ Linh Cưởng vẫn luôn cung nghệ sĩ Xuân Lan và chị Việt Hồng tham gia phẩn văn nghệ giúp vui nữa. Những hình ảnh đều có trong diễn dàn của website CLVNCOM vốn là SÂN CHƠI DÀNH CHO KHÁN GIẢ đã ngót 20 năm nay! Dưới đây đây là bài viết của Soan Giả Nguyễn Phương nói về anh : NS LINH CƯỜNG .

 

NSƯT Kim Tiểu Long với ngày 1-5 nhiều ý nghĩa

Vào ngày 1-5 hàng năm, khi bạn bè đồng nghiệp và khán giả gửi lời chúc mừng sinh nhật, NSƯT Kim Tiểu Long không khỏi bồi hồi nhớ lại những lời mẹ kể.

 

Lan tỏa nét độc đáo của đờn ca tài tử

Sách "Tìm hiểu âm nhạc tài tử và cải lương vọng cổ - Ghita phím lõm" vừa ra mắt công chúng của nhạc sĩ Kiều Tấn là một tư liệu quý về tân nhạc, cổ nhạc và đờn ca tài tử (ĐCTT).

 

Nghệ sĩ Trung Dân xúc động khi được khen thế vai NSND Diệp Lang

Trong đời nghệ sĩ, một lần được thế vai diễn của thần tượng chắc chắn sẽ là kỷ niệm khó quên trong sự nghiệp hóa thân với hàng trăm số phận. Nghệ sĩ Trung Dân đã có những khoảnh khắc đáng nhớ.