Thoại Miêu: Chị của Thoại Mỹ, từng ở biệt thự 2.300 m2, chồng mất quy y, tu tập

Trong gia đình có đến 12 anh chị em (5 nam, 7 nữ) nhưng chỉ có chị (thứ năm) và em gái út là Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Thoại Mỹ theo cải lương. Từ nhỏ, Ngọc Hoa mê cải lương nhưng gia cảnh còn cơ cực nên không có điều kiện đi xem hát. Khi đó, gia đình của bà nội nuôi khá giả nên Ngọc Hoa xin cha mẹ sang sống với bà nội nuôi.

Nữ NS vừa đi học, vừa phụ việc nhà cho bà nội để tối thứ bảy được nội dẫn đến rạp xem cải lương. Được xem những suất hát ở gánh Dạ Lý Hương, Thanh Minh - Thanh Nga, Ngọc Hoa thần tượng NS Thanh Nga và Mỹ Châu. Về nhà, Ngọc Hoa thường hát nghêu ngao. Sẵn mê cải lương nên khi nghe Ngọc Hoa hát, bà nội nuôi nhận ra giọng ca của chị có triển vọng. Bà nội nuôi dẫn Ngọc Hoa đến gởi thầy đờn Mười Phú để học ca tài tử, cải lương suốt gần 3 năm. Trong thời gian này, Ngọc Hoa được thực tập bằng cách theo thầy Mười Phú đi hát ở quán NS hoặc ở các cuộc chơi đờn ca tài tử nên hơi, giọng, nhịp nhàng nhờ đó mà vững vàng.

Năm 1969, Ngọc Hoa được đặc cách trúng tuyển Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn, khoa Diễn viên cải lương. Ngọc Hoa học cùng khóa với Đỗ Quyên và Tài Lương (chị của NS Tài Linh và Chí Linh) và khóa này chỉ có 3 học viên. Cả 3 được các bậc thầy cải lương tài danh như NSND Nguyễn Thành Châu, NSND Phùng Há, NS Duy Lân, NS Kim Cúc, NS Bích Thuận, NS Mai Thành truyền dạy nên sau này, cả 3 NS đều thành danh. Cuối năm 1971, khi tốt nghiệp ra trường, Ngọc Hoa đã vững vàng ca diễn.

Trong thời gian học ở trường, Ngọc Hoa được Ban ca kịch của NS Chín Sớm và của NS Duy Chức mời cộng tác ca trên Đài Phát thanh Sài Gòn. Chị nhớ thời ấy, chị cùng Ngọc Đan Thanh (đang sống ở nước ngoài) và NS Tú Trinh, Mai Thành nổi đình nổi đám trên Đài Phát thanh Sài Gòn với vở cải lương truyền thanh Trần Minh khố chuối của soạn giả Duy Lân.

Bên cạnh đó, thầy Năm Châu lập ra nhóm Nữ Ban cho học viên của trường thực tập nghề. Ngọc Hoa cũng nổi đình nổi đám với bộ ba trong vở Trường hận: Ngọc Hoa vai Dương Quý Phi, Đỗ Quyên vai An Lộc Sơn và Tài Lương vai Đường Minh Hoàng. Khi bộ ba chính thức ra trường, Đỗ Quyên và Tài Lương được bầu gánh nhận đi hát; còn Ngọc Hoa cũng có bầu gánh mời nhưng không được đi hát... Bởi lẽ, bà nội nuôi của Ngọc Hoa tuy mê cải lương nhưng lại cho cải lương là "xướng ca vô loài". Lúc đó, Ngọc Hoa buồn bã, thường khóc thầm vì mộng ước không thành.

Những ngày đầu sau năm 1975, Sài Gòn từng bước ổn định trật tự xã hội. Các đơn vị nghệ thuật được củng cố và sắp xếp lại để hoạt động. Nhận được thông tin này từ bạn bè, Ngọc Hoa liền đăng ký đi hát. Chị nói dối với bà nội nuôi: "Nếu biết nghề mà không đi hát để phục vụ nhân dân thì sẽ bị cách mạng phê bình, khiển trách...". Nghe vậy, bà hối thúc Ngọc Hoa: "Thôi, lo sửa soạn đồ đạc xin đi hát đi con". Ngọc Hoa mừng như mở hội.

Sau đó, Ngọc Hoa được cấp trên quyết định đưa về làm diễn viên dự bị Đoàn Cải lương Sài Gòn II. Lúc đó, lực lượng diễn viên của Đoàn rất hùng hậu với Lệ Thủy, Thanh Tuấn, Diệp Lang, Giang Châu, Ngọc Bích, Mỹ Châu, Tuấn Thanh,... Về đoàn 4 tháng mà Ngọc Hoa, Đỗ Quyên vẫn chưa có vai diễn, hàng đêm chỉ ngồi bên cánh gà xem đàn anh, đàn chị diễn. Cuối năm 1975, Đoàn Văn công Giải phóng (TP.HCM) ra đời. Giai đoạn đầu ở Đoàn, Ngọc Hoa được hát đào ba - vai sinh viên trong vở Bạo chúa của soạn giả Lê Duy Hạnh. Đây là dấu mốc trong cuộc đời đi hát của NSND Thoại Miêu.

Khi nhận vai đào ba trong vở Bạo chúa, NS Ngọc Hoa (ngoài Bắc về, vợ NSƯT Thanh Hùng) hát đào chánh vai Yến Ly. Trong cùng Đoàn hát không thể có 2 NS cùng nghệ danh nên Ngọc Hoa chạy về gặp thầy Năm Châu xin đổi cho nghệ danh khác. NSND Năm Châu tra sách Hán - Việt và đặt nghệ danh mới cho Ngọc Hoa là Thoại Miêu. Thầy Năm Châu giải thích rằng, Miêu có nghĩa là mèo, Thoại nghĩa là thơm; con mèo thơm là nghĩa hàm ẩn của một mỹ danh. Và từ đó, chị lấy nghệ danh Thoại Miêu cho đến bây giờ.

Thoại Miêu nổi tiếng với diễn vai Tuyết Mai (vở "Cây sầu riêng trổ bông"), vai Ngọc Hà (vở "Tâm sự Ngọc Hân"), vai Thiên Hương (vở "Muôn dặm vì chồng"), vai Hoàng Anh (vở "Nàng hai Bến Nghé")...

Năm 1985, nghệ sĩ Thoại Miêu được trao huy chương vàng với vai Hồng trong vở "Dốc sương mù" của tác giả Lê Duy Hạnh. Sau đó nữ nghệ sĩ về đoàn 284 và tiếp tục tỏa sáng với nhiều vai diễn trong các vở: "Những vì sao không tên", "Thiên Kiều công chúa", "Kiếp chồng chung", "Tô Ánh Nguyệt"....

Năm 2019, bà vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân cùng với các nghệ sĩ cải lương gạo cội: Thanh Tuấn, Thanh Ngân, Minh Vương, Thanh Nam, Giang Châu,...

Năm 2022, khi tham gia Liên hoan Sân khấu Thủ đô lần thứ 5 với vai diễn thái hậu Trần Thị Đang trong vở Vương quyền - Vụ án Tống Thị Quyên, NSND Thoại Miêu được trao huy chương Vàng, tuy nhiên bà gửi thư xin không nhận, nhường cơ hội cho những nghệ sĩ trẻ.

NSND Thoại Miêu viết: "Đề nghị ban tổ chức không xét tặng huy chương cho vai diễn của tôi để nhường lại cơ hội cho lớp trẻ, họ cần hơn tôi. Tôi đã được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, danh hiệu cao quý nhất trong cuộc đời một người làm nghệ thuật.

70 tuổ.i rồi nhưng tôi vẫn tham gia vở diễn để có cơ hội được trở lại sân khấu Thủ đô Hà Nội để khán giả nhớ đến cái tên của mình" (nguồn: báo Dân Việt).

Nữ NSND cũng chính là người dìu dắt em gái - NSƯT Thoại Mỹ theo nghề và trở thành cô đào sáng giá của sân khấu cải lương.