TAM PHỤNG KỲ DUYÊN : LÊ THIỆN - KIỀU MAI LÝ - MỸ CHI

TAM PHỤNG KỲ DUYÊN

NSUT LÊ THIỆN: Con gái xứ Bồng Sơn
Chị có môt tuổi thơ sớm xa gia đình, sớm gắn bó với đoàn Văn Công Quân đội Nam Bộ từ năm chị 10 tuổi. Cũng như biết bao nữ diễn viên văn công từ nhỏ đã say mê ca múa, NSUT Lê Thiện tham gia đội văn nghệ xã Bồng Sơn, Hoài Nhơn, bình Định, rồi khi về đoàn được tham gia hát đồng ca, được diễn kịch, chị đã bắt đầu bộc lộ nhiều năng khiếu. Song, với Lê Thiện trong sự mênh mông vô tận của niềm đam mê, còn chất chứa rất nhiều hoài bão đẹp. Đó là sự đa dạng trong diễn xuất.

Tháng 10 – 1956, đoàn Văn Công Quân đội Nam Bộ chuyển qua đoàn Văn công Sư đoàn 303, chị và một số anh em diễn viên được điều ra Hà Nội tham gia đoàn Văn Công Tổng cục Chính trị. Lúc này chị được học múa balê, rồi tham gia diễn cải lương. Sau khi xem NSUT Lê Thiện diễn trong vở Lá cờ tự do, nghệ sĩ Nguyễn Ngọc Bạch đã mời chị về đoàn cải lương Nam Bộ. trên sân khấu này chị được nhiều người thầy dìu dắt và tạo được ấn tượng qua các vở: Dệt gấm, Khuất Nguyên, Thạch Sanh, Võ Thị Sáu, Tình riêng nghĩa cả, Hòn Đất, Tiếng súng đầu xuân, Kiều Nguyệt Nga… Năm 1967 chị được cử sang đoàn Văn công quân giải phóng, được tham gia lưu diễn sang các nước: Trung Quốc, Nga, triều Tiên, Hungary, Bungary, Đức, Cu Ba.
Đến năm 1969 chị được Bộ Văn hóa của sang Pháp biểu diễn phục vụ Hội nghị Paris vàn năm 1970 vào trường Sơn phục vụ bộ đội. trên suốt chặng đường gắn bó với nghệ thuật, NSUT Lê Thiện không quên những ngày được hát múa trong đoàn văn nghệ thiếu nhi phục vụ Bác Hồ, đó là những tháng ngày tự hào đối với người nghệ sĩ. Ngoài tài năng ca diễn, chị còn là một nhà quản lý với chức năng Phó Giám đốc Nhà hát Trần Hữu Trang. Mặc dù hiện nay NSUt Lê Thiện đã về hưu, nhưng chị vẫn gắn bó với các thế hệ diễn viên trẻ, nhất là khóa đào tạo diễn viên mới của nhà hát nhằm truyền đạt những kinh nghiệm về nghề.
Nhắc đến NS Lê Thiện là phải nhắc đến những bài ca, những vai diễn đã in sâu trong lòng công chúng như: Lý Thượng du (dân ca Trung Bộ), Niềm thương mến, Tình đồng hương, Cây Liễu (dân ca Nga), Trống cơm (dân ca Bắc Bộ), Bạch Mao Nữ (ca khúc Trugn Hoa), trích đoạn cải lương Trạng Nồi… Đặc biệt với dạng vai đào lẳng độc, chị nổi tiếng với vở Rạng ngọc Côn Sơn. Chị đã diễn thật tài tình lòng ghen hờn của thần phi Nguyễn Thị Anh. NSUT Minh Vương nhận xét đây là vai đào độc hay nhất của Lê Thiện, một đối trọng với nhân vật Nguyễn Trãi trầm tĩnh nhưng không khuất phục cái ác do anh thể hiện và chị là một tấm gương sáng cho các diễn viên trẻ phấn đấu sống chết với nghề.

NS KIỀU MAI LÝ: Tôi học từ bạn diễn…



Tôi gặp chị trong chương trình kỷ niệm môt năm thành lập Sân khấu Vàng. Bao năm qua rồi cái tên Kiều Mai Lý gắn chặt với số phận người phụ nữ tay lắm chân bùn, hễ được đạo diễn giao vai “lên đời” một chút cũng chỉ dừng lại ở mức “chủ hụi”, “má mìn”, hoặc vai mấy cô lỡ thì chị cho rằng “chắc kỳ này mình lên hương thiệt”. Ở đời thường thì khác, có một Kiều Mai Lý rất đỗi thân thiện, khiêm tốn và đàng hoàng chung thủy. Một Kiều Mai Lý sống chết với nghề, luôn đem niềm vui đến cho mọi người. Hơn 40 năm sống với biết bao số phận từ hiền lành đến độc ác, nhưng mẫu số chung trong cách thể hiện của chị là luôn làm khán giả cười ngặt nghẽo. Ghét đó rồi lại thương chị đó, là đánh giá chung của nhiều khán giả khi nhắc đến chị. Đặt vấn đề này với chị su khi xem chị diễn vai cô Sen trong vở Đoạn tuyệt, chị cười giòn tan: “Cuộc đời vốn là một bài toán khó, mọi giải pháp tốt nhất ít khi chiều con người. Tôi đi theo nghề hát với nguyện vọng trở thành đào hát chánh nhưng có ai ngờ mình lai rẽ sang hát đào lẵng, đào độc. Nguyên tắc nếu có là sự trung thành với tính cách nhân vật. Nếu để ý sẽ thấy vai tôi dễ làm người xem ghét xay, ghét đắng nhưng đạo diễn thường cho thêm một nhân vật thích “dằn xéo” cái độc của tôi, lôi tôi đi từ sự trân tráo, mặc cảm để trở thành trò cười trên sàn diễn. Tôi học từ cuộc sống. Ví như bài vọng cổ được soạn giả NSND Viễn Châu nhìn bằng con mắt trào phúng khiến bản chất nó buồn cô quạnh nhưng lại rất hài hước bởi ngôn từ, cá tính và nội dung châm biếm. Đối với tôi dạng nhân vật khó diễn nhất là chuyển đổi tâm lý liên tục, chứ một màu xuyên suốt thì có vẻ như lừa khán giả. Hồi ở Dạ Lý hương, sáu năm dài tôi được học nghề từ các bậc tiền bối nét diễn, cách ca và cả kỹ thuật thâm nhập mọi tính cách nhân vật đều được tôi học lóm qua các vở: Bốn triệu đô la một bộ trà , men rượu hương tình, Gái nhảy, Đời là một chữ T…Sau này có được những bạn diễn ăn ý như: NSUT Bảo Quốc, NS Văn Chung, bảo Chung, Hồng Nga, NSND Ngọc Giàu, cố NS Kim Ngọc, Ns Mỹ Chi…đã đúc kết cho tôi kah1 nhiều bài học, nhất là bài học để diễn những vai lẵng độc. Cái độc phải có cơ sở, chất lẵng cũng cần phải có chỗ để tỏa sáng, nếu không xác định được thì ví như mình đi lang can mà không có hành lang vây”

NS MỸ CHI: Nghiêm khắc với nghề, làm gương cho con
Đối với làng hài kịch TPHCM, chị được xem là một trong những nghệ sĩ khởi xướng phong trào tiếng cười sân khấu, tiền thân của tấu hài và kịch Trong nhà ngoài phố hiện nay. Cái tên Mỹ Chi được yêu thích qua những vai diễn trái ngược với cá tính đời thường của chị. Bởi, gặp chị ngoài đời sẽ cảm nhận một Mỹ Chi bình dị, sâu sắc và hết lòng vì bạn bè. Còn trên sân khấu, chị thường được “đo ni” những mãu phụ nữ đanh đá, lanh chanh, thậm chí rất cực đoan trong cuộc sống.

Nhiều năm qua, chị xuất hiện hết sức ấn tượng qua những vở kịch như: Mất trộm đêm giao thừa, Lên đời, Khôn dại do mình, Chồng già vợ trẻ là tiên (đạo diễn Xuân phước, do Trung tâm băng Nhạc Rạng Đông sản xuất và phát hành) và nhiều vở kịch truyền hình như: Đêm 30, Xà vương trấn nhậm, Đạo trời ơi! Thần mã trở về… đã thấy một Mỹ Chi không dừng lại ở những gì đã có. Chưa hết, chị còn xuất hiện ở sân khấu cải lương, chiếc nôi mà cách đây 30 năm chị đã tốt nghiệp một khóa với nghệ sĩ Kiều Phượng Loan, Huỳnh Thanh Trà tại trường Quốc gia Kịch nghệ Sài Gòn (này là Nhạc Viện TPHCM). Vở diễn đầu năm gây xon xao dư luận chính là kịch bản Đoạn Tuyệt (đạo diễn NSND Bạch Tuyết). Ở đó chị đóng vai Vũ Thị Bích- một cô em chồng ác độc, mưu hiểm Chất hài đan xen những mảng miếng chọc cười đã được chị truyền tải dung dị, chân thành khiến người xem cưới đó, rồi có thể khóc thương cho hoàn cảnh của cô Loan. Hiện nay, với vai cô Tiên trong vở Một ông, hai bà (đạo diễn NSUT Hoa Hạ), Mỹ Chi hứa hẹn sẽ mang lại cái nhìn mới cho sở trường diễn vai lẵng độc, chuyển sang bi.
Tâm sự về nghề nghiệp, chị nói: “Bộ môn nào rồi cũng có giai đoạn bão hòa. Do đó không có gì đáng ngạc nhiên khi một số tiết mục tấu hài hết còn hấp dẫn khán giả, vì thiếu kịch bản và sự đầu tư. Thay vào đó là kịch, cải lương hài, được vận dụng mảng miếng gây cười nhưng có nhân vật, có mục đích. Tôi nghĩ nhân vật hài phải gần gũi với đời sống người dân, không nên xa rời thực tế, nói chuyện viễn vông mà bám chặt vào những bức xúc của người dân”.
Nhìn lại khoảng thời gian phần đấu cho nghề, Mỹ Chi tâm đắc ý chí không nản lòng mà chị học được từ người thầy kính yêu, đó là NSND Năm Châu, người đã dàn dựng kịch bản tốt nghiệp, giúp chị đoạt điểm cao năm 1963 với vở Giai nhân và ác quỉ. Chị nói: “Thầy luôn dạy người nghệ sĩ phải có cái tâm làm nghề, nếu chữ tâm không sáng thì khó mà vực dậy chữ tài”. Nghĩ đến cái Tâm, chị liên hệ ngay đến mái ấm gia đình mình. Nơi có ba người con ngoan, hiếu thảo và một người chồng hết lòng thông cảm, ủng hộ vợ. Nếu ai đó nghĩ rằng Mỹ Chi chuyên đóng những vai hài, thì trong cuộc sống chị sẽ là người dễ dãi. Nhưng không, Mỹ Chi rất nghiêm khắc với các con. Chị không muốn mình làm tấm gương xấu của các con, càng không hài lòng khi chuyện học hành bê bối, để người ngoài xã hội xem thường gia đình nghệ sĩ.

Nam Khánh