Cây đàn kìm cách điệu được công nhận kỷ lục Việt Nam
Gia tài đồ sộ của soạn giả Yên Lang
Soạn giả Yên Lang có tên thật là Nguyễn Ngọc Thanh, chào đời năm 1940, là
con một trong một gia đình nghèo tại Giòng Me - Cầu Kè, một vùng quê ở ngoại
thành Bạc Liêu (cũng là "chiếc nôi” của sân khấu cải lương và ĐCTT Nam Bộ).
Năm 17 tuổi, cha mẹ cho ông lên Sài Gòn học tú tài. Ông từng làm thơ, viết
văn cho tuần báo Tầm Nguyên, làm thơ đăng báo Nhân Loại để kiếm tiền thêm.
Khi đó ông lấy bút danh là Huyền Thanh Huyền. Huyền còn có nghĩa là dây đàn,
bởi ông vốn rất mê tiếng đàn nắn nót cung tơ của nghệ thuật ĐCTT.
Đến năm 1960, ông chuyển hướng sang viết kịch bản sân khấu cải lương, lấy
bút danh Yên Lang. Do chưa rành rẽ về bài bản cải lương, nên ông thường viết
chung với Nguyễn Liêu. Vở đầu tay "Nắng chiều lên cổ tháp” sau đó được đoàn
Song Kiều dàn dựng, vở thứ hai là "Bếp lửa chiều ly biệt” cũng viết chung
với Nguyễn Liêu do đoàn Bạch Vân dàn dựng. Tác phẩm thứ ba, ông quyết định
tự đứng tên riêng một mình, lấy cảm hứng từ nỗi hoài nhớ quê ngoại ở Thông
Lưu (thuộc thị trấn Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi ngày nay), mang tên "Đường về
quê ngoại” do đoàn Song Kiều biểu diễn, gây được tiếng vang lớn. Sau này khi
ông được mời về làm soạn giả thường trực của đoàn cải lương Kim Chung, ông
sửa lại là "Manh áo quê nghèo”. Cũng nhờ thời gian làm soạn giả tại đoàn
Song Kiều, ông đã lọt vào mắt xanh của cô đào chính Kiều Oanh đồng thời là
con gái của ông bầu đoàn cải lương Song Kiều. Cả hai ông bà đã kết hôn với
nhau, là điểm tựa thủy chung cho nhau từ thuở tóc còn xanh cho đến tận ngày
nay.
Với những khán giả yêu mến nghệ thuật cải lương trước 1975 trên sân khấu
đoàn cải lương Kim Chung, có lẽ khó ai quên được vở cải lương mang màu sắc
hương xa, chuyện tình đầy ngang trái của nàng quận chúa Mông Cổ Hồ Bảo Xuyên
(nghệ sĩ Lệ Thủy đóng) dẫn quân xâm lược Trung Nguyên, vô tình vướng vào
tình yêu với một chàng người Hán Tần Lĩnh Sơn (cố nghệ sĩ Minh Phụng), đau
khổ giữa nợ nước và tình riêng trong vở cải lương "Đêm lạnh chùa hoang”.
Giọng ca trong trẻo, ngọt ngào của Lệ Thủy và cố nghệ sĩ Minh Phụng cùng
chất trữ tình của ngôn từ mà soạn giả viết ra trong kịch bản đã khiến người
nghe rung động, thấm thía.
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, soạn giả Yên Lang đã có hơn 100 bản vọng
cổ, tân cổ giao duyên và hơn 30 tác phẩm cải lương nổi tiếng, như "Mùa thu
trên Bạch Mã Sơn”, "Tâm sự loài chim biển” (Yên Lang viết chung với Nguyên
Thảo), "Người đẹp Tây Thi”, "Bão biển”, "Đường về quê ngoại” (Manh áo quê
nghèo), "Nắng thu về ngõ trúc”, "Người phu khiêng kiệu cưới”, "Băng tuyền nữ
chúa”, "Pháo hồng tiễn bước em đi” (Máu nhuộm sân chùa), "Quán khuya sầu
viễn khách” (viết chung với Hồng Điệp)... Sau năm 1975 có các vở: "Khi rừng
thu thay lá”, "Một chuyện tình buồn”, "Kỷ niệm thời con gái”… Ông từng là
soạn giả của những đoàn cải lương như Song Kiều, Bạch Vân, Kim Chung, Dạ Lý
Hương, Việt Nam Minh Vương... nhưng thời gian gắn bó với đoàn Kim Chung là
dài nhất. Năm 1995 ông cùng gia đình sang định cư tại Hoa Kỳ.
Soạn giả Yên Lang (người bên trái)
Vẻ đẹp của đờn ca tài tử
"Ở đây mùa thu có buồn lắm không? Mà sao gió heo may mưa sầu như giục giã.
Tiếng chuông chiều văng vẳng vọng canh phu, như tâm tư nức nở của người con
gái nhỏ” (Trích "Mùa thu trên Bạch Mã Sơn” của soạn giả Yên Lang). Xem ra
ngòi bút trữ tình sâu lắng, nên thơ của soạn giả Yên Lang đã đưa người nghe
lênh đênh trên đường "về Bạch Mã chập chùng mưa bay”. "Bàng bạc mùa thu trơ
trọi lá và buồn hắt hiu”… Ông được xem là một bậc thầy chuyên sáng tác kịch
bản cải lương kiếm hiệp kỳ tình, đưa thể loại này lên đỉnh cao. Yên Lang cho
biết: Sở dĩ hầu hết các tác phẩm của ông đều mang màu sắc hương xa, vì thời
gian dài là soạn giả thường trực của đoàn Kim Chung, ông phải theo đường lối
của đoàn Kim Chung, sáng tác những vở cải lương thể loại hương xa. Hơn nữa
ông vốn rất mê các tác phẩm của nhà văn kiếm hiệp Trung Quốc Kim Dung, nên
phần nào cũng có ảnh hưởng. Những anh hùng trong kịch bản của Yên Lang đều
có chất lãng tử, lang bạt kỳ hồ, nghĩa khí, ngay thẳng, bộc trực và những
câu chuyện tình trong những kịch bản ấy cũng đắm say và nồng đượm vô ngần.
Trăn trở trước nghệ thuật cải lương đang ngắc ngoải tìm khán giả, soạn giả
Yên Lang nói: "Bộ môn cải lương nói riêng và ĐCTT sở dĩ bị phôi pha phần nào,
vì tác động thời cuộc, vì tác động hoàn cảnh, bởi nó không đáp ứng được tiến
triển của khoa học. Phim ảnh ngày nay đã dùng đến kỹ thuật 3 D, còn cải
lương của chúng ta vẫn rất xưa cũ. Đau khổ của cải lương là vừa là nghệ
thuật tổng hợp vừa là nghệ thuật trình diễn trực tiếp. Khán giả ngồi xem
trực tiếp, nên những người diễn trên sân khấu phải toàn bích, toàn diện,
toàn mỹ, không có quyền đổ thừa tôi lỡ hát trật, kéo màn xin lỗi hát lại. Mà
điều kiện toàn bích đó, riêng tại hải ngoại đòi hỏi các nghệ sĩ rất khó khăn.
Tôi đã sống nhiều năm hải ngoại và nhận thấy rằng ở đây không hề có đoàn cải
lương chuyên nghiệp, không có sân khấu chuyên nghiệp, các nghệ sĩ thường ráp
lại với nhau để thực hiện một vở hay một trích đoạn, lại không được diễn đều
đặn hằng đêm để nên tay nghề. Những khó khăn từ khách quan có, chủ quan cũng
có. Nhưng dù sao cải lương nói riêng và nghệ thuật ĐCTT nói chung cũng là
nét văn hóa đẹp, những người Việt Nam, thương yêu dân tộc, nhớ quê hương,
hãy góp tay bảo vệ được phút nào hay phút đó, nhất là những anh em nghệ sĩ,
phải đoàn kết lại, để đào luyện cho nghề được hay hơn, nếu không khéo sẽ
càng mai một sớm…”.
Bạc Liêu rộn ràng trước thềm Festival
ĐCTT
Nhằm tôn vinh và quảng bá loại hình ĐCTT - đặc sản nghệ thuật của Nam Bộ
vừa được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân
loại, festival ĐCTT lần thứ nhất với chủ đề "ĐCTT, Tình người - Tình đất
phương Nam” khai mạc vào 20h ngày 25-4 tại TP Bạc Liêu tới đây sẽ diễn ra
hơn 20 hoạt động, sự kiện nghệ thuật. Bao gồm: chương trình khai mạc
Festival và lễ đón nhận bằng vinh danh của UNESCO; Liên hoan ĐCTT toàn quốc;
khánh thành Khu lưu niệm ĐCTT Nam Bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu; chương trình
tôn vinh 2 soạn giả Trọng Nguyễn và Yên Lang; hội thảo khoa học "Bảo tồn và
phát huy giá trị nghệ thuật ĐCTT Nam Bộ…
Ý kiến bạn đọc