Trình duyệt của bạn đã tắt chức năng hỗ trợ JavaScript.
Website chỉ làm việc khi bạn bật nó trở lại.
Để tham khảo cách bật JavaScript, hãy click chuột vào đây!

19:25 PDT Thứ sáu, 31/05/2024

Đang truy cập : 239

•Máy chủ tìm kiếm : 10

•Khách viếng thăm : 229

Hôm nay : 52164

Tháng hiện tại : 1929354

Tổng lượt truy cập : 78964447

MC Đức Tiến và Hoa hậu...

Sao Việt đồng loạt sốc, tiếc thương trước sự ra đi đột ngột của siêu mẫu, diễn viên Đức Tiến ở tuổi 44.

Xem tiếp...

Gửi bài viết qua email
In ra
Lưu bài viết này

Nén Nhang Muộn Màng Kính Viếng Nghệ Sĩ Đoàn Yến Linh

Đăng lúc: Thứ sáu - 08/09/2017 23:37 - Đã xem: 4056

ĐYL

Nghệ sĩ Đoàn yên Linh thứ hai từ trái qua, Bác Mười Út Trà Ôn và tác giả bài viết, Ảnh do Anh thuê người chụp tại chùa Xá Lợi nhân một cuộc họp lớn vào năm 1991

Nhân kỷ niệm 30 năm khai sơn Thiền Viện Phước Hoa và mừng xuân Di Lặc PL 2560 – DL 2016, chư tăng Thiền Viện có in thiệp chúc xuân, lấy bốn câu thơ đề tặng lúc trước của nghệ sĩ Đoàn Yên Linh làm chủ đề chính, đã tạo hiệu ứng cảm xúc lung linh trước hết về công ơn kiến lập của cố Hòa Thượng Viện Chủ Thích Thông Quả, trong giới xuất gia và tại gia; đặc biệt với anh chi em văn nghệ sĩ vốn từng có gắn bó, chia ngọt xẻ bùi theo từng giọt mồ hôi lo toan trăn trở của cố Hòa thượng cùng chư tăng trong suốt chiều dài 30 năm cơ nhọc đã qua. Sau đó là sự hoài niệm ngậm ngùi cho chính tác giả bốn câu thơ đề tặng đó : Nghệ sĩ ngâm thơ Đoàn Yên Linh .

Bìa thiệp xuân Thiền Viện phước Hoa với bốn câu thơ đề tặng của Đoàn Yên Linh

Nghệ sĩ Đoàn Yên Linh tên thật là Nguyễn Đức Lợi (từ đây xin dùng từ Anh), sinh năm Kỷ Mão - 1939 tại Dĩ An, Bình Dương nhưng có nguyên quán tại làng Đa Sỹ, Hà Đông, Bắc Phần. Vốn có tâm hồn yêu thơ ca nên ngay từ thửo ấu thời đã từng tham gia nhiều hoạt động văn nghệ địa phương qua giọng ngâm truyền cảm đặc biệt của mình. Dù khi trưởng thành, một thời gian dài làm thư ký cho Tòa Án nhưng hoạt động căn bản của Anh vẫn chì là thơ ca dấn thân, chưa một lần ngừng nghĩ. Vào những năm của thập niên 60, Anh đã khẳng định được tên tuổi trong hoạt động thơ ca chuyên nghiệp, đặc biệt qua làn sóng phát thanh của đài Sàigòn. Khi nghệ sỉ Hồng Vân thành lập nhóm Mây Hồng - nhóm thi nhạc đầu tiên chuyên hát nhạc phổ từ thơ, thì thế đứng của Anh thêm vang xa. Cũng từ đó mối thâm giao nghệ thuật giữa Anh và nghệ sĩ Hồng Vân luôn gắn kết cho đến tận sau này. Sau năm 75 mối thâm giao đó trở nên ý nghĩa hơn khi tất cả đã dành thời gian hoạt động thơ ca rất lớn cho Phật pháp, và được nhiều người kính trọng hơn, trong đó có người viết bài này.

Từ năm 2006 về sau Anh đã nhiều lần bị đột quỵ do tai biến mạch máu não, một thân một mình chóng chọi với bệnh duyên. Tuy nhiên nhờ công đức kiến lập bằng giọng ngâm trầm ấm, xuất phát tự tấm chân tình nơi chốn Già Lam nên Anh được bạn bè, thân hữu từ khắp nơi trong và ngoài nước ân cần trợ duyên rất tận tình. Từ một người chăm nuôi bệnh được thuê để túc trực chăm lo cho Anh cho đến khi trực tiếp người em duy nhất của Anh là Ông Lộc thay phiên nhau lo lắng để Anh không cảm thấy trống vắng ở ngưỡng cửa tử sinh. Nghệ sĩ Hồng Vân - người bạn thân thiết gắn bó rất lâu dài trong sự nghiệp ngâm thơ của Anh và là người chị rất đỗi thân yêu của chúng tôi, trong những tháng ngày này, sau mỗi chuyến ngâm thơ biểu diễn ở đâu, nhóm của Chị lại trích ra một phần để góp tặng cho Anh. Nhưng rồi khi đã đã mãn duyên trần, không còn vấn vương thế sự, Anh lặng lẽ ra đi, trút bỏ lại tất cả những gì tác tạo được trên thi văn trong lòng mọi người hâm mộ !

Vâng ! Anh đã từ trần từ lâu rồi ! Anh từ bỏ tất cả để ra đi trong thanh thản, không một lời từ biệt , không một tiếng trách hờn. Có lẽ Anh muốn giọng ngâm của mình còn phảng phất trong những nơi từng biều diễn, nhất là muốn hình ảnh và tấm lòng của mình mãi còn hiện diện trong các buổi văn nghệ ở các chùa...và còn nhiều lắm công lao thầm lặng của Anh mà giờ đây dường như chỉ có mỗi một vòng hoa tang mang hai chữ Không Không !.

Buồn lắm và cảm thấy có lỗi với hương linh Anh! Với nhiều người có lẽ thốt lên một vài câu như thế câu cũng giúp giảm nhẹ phần nào sự ái náy trong lòng, nhưng với mình, và cũng có thể có nhiều bạn bè anh em khác nữa chưa hay về sự ra đi của Anh, thì niềm ray rức không chỉ dừng lại nơi đó mà còn tràn đầy những kỷ niệm giòn tan trong tiếng cười, trong cách sống của Anh mỗi khi gặp gỡ, dù bất luận nơi cửa thiền không hay trong bữa tiệc gia đình đầm ấm hoặc bên trong cánh gà sân khấu buổi văn nghệ chùa xa. Nhưng cũng “giận lắm” Thiền Viện Phước Hoa bởi mạnh dạng tỏ lòng tưởng nhớ Anh trong ngày “tam hợp” (30 năm thành lập Thiền Viện-30 mùa Thành Đạo và 30 mùa xuân Di Lặc) quan trong nhất, bằng bốn câu thơ của chính Anh đã được trích đầu bài trên, chứng tỏ sự trân trọng tài nghệ và tấm lòng của Anh nơi náy đối với văn hóa Phật giáo quan trọng hơn tất cả! Với tác giả bài viết, Anh cũng đã từng đề tặng với những lời lẽ rất chân tình và thấm đậm thiền vị.

bài thơ anh viết tặng tác giả ngày 25/05/1992 và nhờ nhà thư pháp Song Nguyên viết

Nhớ hoài, Anh bình dị lắm, đi đâu cũng kè kè túi vải bên hông, và với chiếc xe gắn máy cà tàng Anh chở theo ánh mắt chúng tôi biết bao nhiêu là tình cảm bình dị như chính cuộc sống của anh. Cái cung cách chiếm trọn tình cảm mọi người đó của Anh đã giúp anh em vốn đã ngưỡng mộ chị Hồng Vân lại càng thêm trân trọng chị thêm hơn bởi mỗi khi đi diễn Anh thường chở chị ấy sau lưng, đến từng sân khấu dù lớn hay nhỏ giữa cuộc đòi. Nói theo nhạc sĩ Thanh Hiệp là “ Chị Hồng Vân để Anh Đoàn Yên Linh chở trên chiếc xe đi diễn như vậy, chứng tỏ cái chất đạo tình, cái nghĩa tình bình dị rất gần gũi và dễ mến nơi chị rất lớn, rất đáng kính trọng, không như mốt số ca sĩ, nghễ sĩ nổi tiếng khác”. Và thật sự như vậy, ngày nay anh em vẫn rất kính trọng và nhìn chị Hồng Vân bằng ánh mắt chan chứa thân tình chưa bao giờ vơi cạn. Một người chị - một nhân cách nghệ sĩu lớn trong lòng chúng tôi.

Ca sĩ-NSUT Hồng Vân với tác giả bài viết tại Thiền Viện Phước Hoa

Anh mất rồi, những anh chị em văn nghệ sĩ Phật giáo chúng tôi vẫn luôn đau đáu về một hình ành thân thương, tràn ngập tiếng cười mỗi khi có Anh bên cạnh. Anh tạo ra tiếng cười thoài mái cho anh em để rồi khi ra đi Anh để lại bao nhiềm niềm tiếc thương hụt hầng có chứa trong đó nỗi niềm ray rức của chúng em là đã quá vô tình không hay biết cái hung tin tử biệt mà mình có trách nhiệm phải biết, biết trước hơn người khác. Phải chăng đó cũng là ước mong của Anh rằng có như vậy là để Anh luôn được sống trong lòng mỗi người, mọi người không bao giờ quên Anh, và nữa Anh muốn mọi người còn đây hảy luôn học thuộc bài học vở lòng về cách tri ơn và nhớ ơn !

Tạm khép lại những dòng tưởng nhớ này, người viết xin kể về một câu danh ngôn của Victor Hugo (1802 - 1885) treo ở vách ván nhà , mỗi khi Anh đến chơi thường chăm chú đọc và nói với mọi người chung quanh rằng “ Mấy vị thấy không lòng tốt cù ở đâu cũng được đánh giá cao hơn tài năng”. Victor Hugo nói rằng “TRÊN ĐỜI NÀY CÓ MỘT THỨ MÀ TA PHẢI CÚI ĐẦU NỄ PHỤC, ĐÓ LÀ THIÊN TÀI . VÀ CÓ MỘT THỨ MÀ TA PHẢI QUỲ GỐI KÍNH TRỌNG, ĐÓ LÀ LÒNG TỐT” .

Nguyện cầu hương linh Anh an nhiên nơi miền Tịnh Thổ.

Tiết hạ xuân tháng giêng Bính Thân

Giác Đạo Dương Kinh Thành

Nghệ sĩ Đoàn Yên Linh sau cơn tai biến

Nghệ sĩ Đoàn Yên Linh sau cơn tai biến

Không được gọi là nhà thơ nhưng rất nhiều người VN vẫn có thể làm thơ. Thơ phổ biến khắp nơi với đủ loại người. Thơ không đọc bình thường như văn mà ngâm lên du dương trầm bổng, lại thêm các loại đàn sáo, tranh, bầu... sau thêm đàn nguyệt phụ họa nên ngâm thơ là một loại hình nghệ thuật cổ truyền, thuần túy VN. Ai cũng có thể đọc thơ một cách diễn cảm nhưng để ngâm thì phải biết cách. Bồng mạc, sa mạc, lẩy Kiều... Để nắm những cách thức ấy phải là người chuyên môn, thường xuyên luyện giọng chứ không phải tự nhiên ai cũng ngâm được.

Trước kia có một số ban ngâm thơ thường do các thi sĩ chủ trì. Ban Mây Tần của Kiên Giang Hà Huy Hà chuyên ngâm giọng Nam, nhóm Nghệ Thuật Truyền Thanh với Tú Kếu, Đỗ Quý Toàn, Viên Linh, Nguyễn Nghiệp Nhượng, Trần Dạ Từ, Trần Tuấn Kiệt thường đọc thơ mới là những bài thơ cả nội dung lẫn hình thức đều mới mẻ. Nhóm thơ tự do này ngoài đài phát thanh còn thường xuyên trình diễn ở các trường đại học. Ngoài ra còn ban Tao Đàn của Đinh Hùng...

Tao Đàn nổi tiếng với các giọng ngâm lừng lẫy giai đoạn đầu Quách Đàm, Hồ Điệp, Hoàng Thư... với tiếng sáo Tô Kiều Ngân. Về sau này thêm Hoàng Oanh, Hoàng Hương Trang với giọng ngâm pha Huế... kế nữa là Mai Lan, Mai Hiên, Đoàn Yên Linh...

Hồ Điệp, Hoàng Thư... đã qua đời, một số khác đi xa hay bỏ nghề. Riêng Đoàn Yên Linh vẫn bền bỉ theo nghiệp ngâm thơ.

Đoàn Yên Linh tên thật Nguyễn Đức Lợi, sinh năm 1939, tại Dĩ An, Bình Dương nhưng nguyên quán ở miền Bắc (Đa Sỹ, Hà Đông). Trước 75, ông làm thư ký cho tòa án, cùng lúc hoạt động mạnh mẽ bên lĩnh vực văn nghệ.

Ngay từ thuở thiếu thời, lúc còn đi học, ông đã rất đam mê thơ ca. Ở quê thỉnh thoảng có các buổi văn nghệ lễ hội, thế nào ông cũng gia nhập với tiết mục không thể thiếu của mình là ngâm thơ.

Từ những năm 60, ông bắt đầu được biết tiếng qua chương trình Tao Đàn của Đài Phát Thanh Saigon. Xuất thân từ đó, kế thừa lớp trước, ông đã khẳng định vị trí của mình trong hàng ngũ diễn ngâm làm phong phú thêm số nghệ sĩ ở lãnh vực này.

Đoàn Yên Linh còn mở rộng hoạt động ở nhiều nhóm ngâm thơ khác nhau, trong đó có Mây Hồng. Đó là nhóm thi nhạc giao duyên do ca sĩ Hồng Vân chủ trương thường trình diễn các bài thơ phổ nhạc. Chẳng hạn Màu Tím Hoa Sim thơ Hữu Loan, Phạm Duy phổ nhạc, Phạm Đình Chương phổ nhạc Mộng Dưới Hoa của Đinh Hùng, Nửa Hồn Thương Đau thơ Thanh Tâm Tuyền... Khi TV trở nên phổ biến trong dân chúng, Mây Hồng không trình diễn trên đài phát thanh mà chủ yếu xuất hiện trên truyền hình, mạnh nhất từ năm 71, 72 trở đi. Đoàn Yên Linh không chỉ ngâm các bài thơ lẻ mà trên đài truyền thanh, ông cũng diễn ngâm các vở kịch thơ dài như Vân Muội, Bến Nước Ngũ Bồ, Bóng Giai Nhân... cùng với các Cẩm Giang, Tuấn Đăng...

Sau 75, như mọi hoạt động văn nghệ khác, ngâm thơ tạm dừng cho đến khoảng năm 1983, Đoàn Yên Linh cùng Chánh Thuần, Bảo Cường bắt đầu đi ngâm thơ và tổ chức các buổi ngâm thơ khắp nơi. Thoạt tiên tại các ngôi chùa xa gần vào dịp lễ lớn, ra tận miền Trung: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Huế... Ông là người hiền hậu nên dễ dàng mở rộng giao du. Chính nhóm đã góp phần đưa hoạt động văn nghệ tại nhà chùa trở nên quen thuộc hơn, thích ứng với sinh hoạt sôi nổi của thành phố lớn. Về sau, phong trào văn nghệ tại các cơ sở tôn giáo lan rộng nên các nhà thờ cũng mời nhóm ngâm thơ này đến trình diễn.

Vào khoảng đầu những năm 90, Đoàn Yên Linh kết hợp cùng Hồng Vân, Huyền Trân, Tô Kiều Ngân, Mai Hiên, Vân Khánh, Kim Lệ, Ngô Đình Long... bắt đầu trình diễn định kỳ ở sân khấu quận Phú Nhuận. Sau khi vững vàng, từ đó mở rộng phạm vi ngâm thơ sang nhiều nơi khác.

Phong trào ngâm thơ ngày càng phát triển mạnh mẽ. Người làm thơ nhiều, người muốn nghe cũng gia tăng. Các nhóm ngâm thơ có đất dụng võ ở các tụ điểm văn nghệ, câu lạc bộ, nhà văn hóa, hội hè,... tại các quận huyện, thành phố, các tỉnh...

Nhất là về sau này khi máy móc thu âm nhập về VN nhiều, giá thành làm đĩa hạ khiến phong trào làm CD thơ trở nên phổ biến. Hầu hết các đĩa thơ ra đời - dù do các thi sĩ trong Việt Nam hay ngoài hải ngoại thực hiện - đa số đều có sự góp mặt của Đoàn Yên Linh, một tên tuổi quen thuộc mà khách yêu thơ thường nghĩ đến đầu tiên, khi muốn thực hiện một đĩa CD thơ.

Sau này lối ngâm thơ có nhiều thay đổi. Người ngâm không dùng một giọng nữa e nhàm, tùy từng nơi chốn, sân khấu, thính giả... mà đưa vào bài thơ nhiều cách ngâm khác nhau. Người ngâm có thể thả cảm hứng của mình theo cách diễn đạt của dân ca. Các điệu ru, hò, hát nói, ca Huế... của cả ba miền Bắc Trung Nam đều được người ngâm tận dụng, để có thể tự do diễn tả bài thơ một cách truyền cảm theo cảm xúc riêng của từng người.

Cách ngâm thơ của Đoàn Yên Linh không thay đổi theo thời gian, tuy không sử dụng nhiều làn điệu nhưng rất điêu luyện và truyền cảm khiến giọng ngâm của ông bao giờ cũng được ưa chuộng.

Là nghệ sĩ ngâm thơ kỳ cựu với giọng ngâm ấm áp, trữ tình, ông đã tham gia hầu hết các chương trình ngâm thơ của sân khấu, đài phát thanh và truyền hình suốt hơn bốn mươi năm qua.

Cách đây bốn năm, năm 2006, ông bị tai biến mạch máu não một lần phải nằm bệnh viện cả tháng. Kỳ đó thoát nạn, sau đó ông gượng từ từ hồi phục lại. Nửa người bên phải trở nên yếu, tuy ăn uống khó khăn nhưng vẫn nhận biết được mọi người. Đến năm 2007 do tuổi cao, sức yếu, ông lại bị tai biến lần nữa. Lần này nặng hơn, ông bị quật ngã hoàn toàn, liệt hẳn nửa người bên phải, không đi đứng được và không nói được. Gia đình lại gặp chuyện buồn, người em gái của ông bị tai nạn qua đời, cũng là một trong những nguyên nhân khiến ông bị sốc nặng.

Chị nuôi bệnh được thuê tháng để chăm sóc Đoàn Yên Linh, đỡ ông ngồi trên chiếc xe lăn đẩy ra chơi ngoài hành lang rộng rãi hoặc ngồi trên ghế tắm nắng mai ban sáng và hóng gió buổi chiều.

Đoàn Yên Linh từ trước đến giờ vốn sống độc thân, suốt đời chỉ đồng hành với thơ. Gia đình lớn của ông chính là giới ngâm thơ thường xuyên gắn bó với nhau bằng mối tình văn nghệ rất đậm đà.

Ông nhìn khách mỉm cười vui vẻ, ánh mắt vẫn tinh nhanh, nắm tay khách thật chặt ra ý chào. Tuy nhiên vì liệt bên phải nên ông chỉ có thể ngoảnh đầu về phía trái. Muốn nói chuyện với ông phải đứng về phía ấy.

Hiện chỉ còn người em trai duy nhất là ông Lộc chăm sóc anh rất chu đáo. Khi Đoàn Yên Linh mới ngã bệnh, ông Lộc hy vọng khi sức khỏe khá hơn, sẽ chuyển ông Đoàn Yên Linh vào khu dưỡng lão Thị Nghè. Ở đó tiện nghi, khu trung tâm thành phố, lại sẵn người săn sóc và đông các cụ già làm bạn. Mong ước ấy không thành hiện thực vì ông Đoàn Yên Linh mấy lần đột quỵ, tuy kịp thời cứu chữa nhưng gia đình hết sức lo lắng vì tình trạng sức khỏe của ông không ổn định. Bệnh người già nằm một chỗ chuyển qua tim, thận,... cần ở bệnh viện để bác sĩ theo dõi thường xuyên. Bệnh ngày càng nặng nên hoàn cảnh hiện giờ của ông thật khó khăn.

Bệnh viện Điều Dưỡng, phục hồi chức năng nằm cuối đường Âu Dương Lân, quận Tám, rợp bóng cây xanh tĩnh mịch. Ông nằm ở đó bốn năm nay, hẳn đã chọn bệnh viện này làm nơi sống tới hết đời. Ông không ngồi để ăn được vì bị sặc, đến giờ ăn, Đoàn Yên Linh được bồng từ ghế vào giường. Từ năm 2007 đến nay, ông được sự giúp đỡ nhiệt tình của bạn bè thân hữu, giới nghệ sĩ trong và ngoài nước. Khách khứa tới thăm khiến ông vui thích, đôi mắt vẫn sáng lên sự tinh nhanh ánh niềm vui và miệng mỉm cười. Mắt tươi và khóe miệng nhếch cười. Chỉ thế thôi. Ông nhận ra người quen, vẫn hiểu biết sự việc diễn ra chung quanh nhưng không thể thốt ra dù một âm thanh nhỏ. Một nghệ sĩ chuyên ngâm thơ, sống vì giọng ngâm nay hoàn toàn không thể cất lời. Cơn đau đột biến thốt nhiên cắt ông đứt khỏi, không những vĩnh biệt thế giới của thi ca chứa đầy nhạc điệu mà còn những âm thanh, sinh hoạt đời thường.

Ca sĩ Hồng Vân là người gắn bó với Đoàn Yên Linh từ rất lâu trong nghiệp ngâm thơ. Cứ mỗi lần nhận ngâm ở đâu, nhóm chị lại trích ra một ít để đưa tặng cho ông. Ông Thạch Cầm đàn tranh tuy bệnh nặng nằm một chỗ nhưng cũng không quên Đoàn Yên Linh. Nhà văn Hồ Trường An sống bên Pháp, vẫn thường nhớ đến bạn cũ, cũng như các thính giả yêu mến giọng ngâm của ông. Cuối cùng còn lại đây là những tình cảm văn nghệ ấm áp đến từ khắp nơi, giúp ông thêm sức mạnh chịu đựng để có thể vượt qua cơn thử thách bệnh hoạn cuối đời này.

Nguyễn thị Hàm Anh

Sunday, March 28, 2010

Nguồn tin: www.daophatngaynay.com - quangduc.com