NSƯT Tô Kim Hồng thay chồng lo giỗ NSND Phùng Há

Bà cho biết vì huyết áp của ông đột ngột tăng cao do đó NSƯT Nam Hùng – người đã được NSND Phùng Há nhận làm con nuôi (do bà không có con trai), đã không thể đến chùa Nghệ sĩ TP HCM để tiến hành ngày cúng giỗ. Thay chồng lo mọi việc, NSƯT Tô Kim Hồng đã có những chia sẻ về mẹ chồng – người thầy đáng kính không chỉ của giới nghệ sĩ sân khấu cải lương.

NSƯT Tô Kim Hồng trong lễ mừng thọ NSND Phùng Há 99 tuổi

"Không phải chỉ có dân mê cải lương mới biết đến bà, một ngôi sao sân khấu tỏa sáng từ nhiều thập niên của thế kỷ 20. Bà không chỉ là người thầy truyền nghề, là tấm gương sáng của nhiều thế hệ nghệ sĩ, mà bà còn là người mẹ, người cô đã lo lắng, dìu dắt các đồng nghiệp trẻ suốt 70 năm qua. Tôi đã đến thăm bà tại khuôn viên chùa Nghệ sĩ không biết bao nhiêu lần, lần nào cũng được nghe bà kể về nghề hát" – NSƯT Tô Kim Hồng xúc động chia sẻ.

NSƯT Tô KIm Hồng và Nam Hùng trong vở cải lương "Lôi Vũ"

NSƯT Nam Hùng đang thực hiện quyển hồi ký viết về NSND Phùng Há. "Bà chào đời năm Tân Hợi tại vùng đất Mỹ Tho trù phú. Cha của bà là một đại thương gia người Hoa, mẹ là cô gái thôn dã sinh ra và lớn lên tại Mỹ Tho – Tiền Giang. Bà sống gần bên lò làm gạch xây dựng. Thế là công tử đại thương gia yêu cô thôn nữ nên bà ra đời mang trong người hai dòng máu Hoa- Việt với tên trong khai sanh là Trương Phụng Hảo. Ba của bà sống hiền lành, gia đình hạnh phúc không bao lâu thì ông bị bệnh nặng và qua đời. Lúc đó bà mới 5 tuổi. Theo phong tục Trung Hoa, cả nhà bà phải về Hạc Sơn (Quảng Đông- Trung Quốc) để sống với bên nội. Mấy anh chị em của bà phải học tiếng Hoa, do đó bà thuộc cả quyển Tam Tự Kinh.

NSƯT Thanh Sang và NSND Phùng Há năm 2005 khi đạo diễn Thanh Hiệp thực hiện bộ phim chân dung về NSƯT Thanh Sang (Hãng phim Trẻ)

 Năm 11 tuổi bà ngoại của bà bị bệnh nặng, dẫn đến bị mù mắt, bà phải theo mẹ về Việt Nam. Lúc đó bên nội không bằng lòng, mấy anh của bà không ủng hộ mẹ. Chỉ có bà sẵn sàng theo mẹ. Về quê ngoại, bà được học chữ quốc ngữ. Lúc này mẹ của bà ốm đau vì làm lụng vất vả để nuôi con, bà muốn giúp mẹ bằng cách đi bán bánh, đi xúc tép, bắt cua...để có được bữa ăn. Bà được người dì thứ tư dắt đi làm công tại lò gạch. Nhờ biết ca vọng cổ mà bà được những người làm công trong lò gạch thương. 

NSƯT Thanh Thanh Tâm và con trai viếng mộ NSND Phùng Há

Tưởng đâu chuyện hát hò chỉ để giúp vui mấy cô chú trong lò gạch, ai dè tài nghệ đó tới tai thân sinh của ông Hai Giỏi, ông đã vào tận nhà xin mẹ của bà cho theo gánh hát. Đó chính là nguyên cớ để cuộc đời này có một người nghệ sĩ mang tên Phùng Há xuất hiện" – NSƯT Tô Kim Hồng nhắc lại.

NSND Kim Cương và đạo diễn Đoàn Khoa đến thăm NSND Phùng Há nhân ngày sinh nhật lần thứ 90 của bà

Hồi đó mới đi hát, NSND Phùng Há rất sáng dạ nên bà được bầu gánh hát giao đóng vai chính. Năm 1923, giá tiền cho một buổi đi chợ mất có vài xu nhưng một suất hát bà đã được trả 8 cắc (10 xu là một cắc). Bà vừa học tuồng, vừa học chữ. Còn nghề thì được NSND Năm Châu và các nghệ sĩ tiền bối trong đoàn chỉ dạy. "Khi còn sống, bà thường nói nhớ NSND Năm Châu, người rất giỏi nghề đã truyền dạy nhiều kinh nghiệm trong ca diễn, nhiều khi để theo kịp ông, bà phải tăng tốc đến mệt lả người. 

NSND Phùng Há nổi tiếng với vai diễn Lữ Bố (Phụng Nghi Đình)

Nhất là các vai: Thúy Kiều, Điêu Thuyền rồi đến vai vợ của Hoàng Phi Hổ....bà chịu ảnh hưởng của NSND Năm Châu. Sau này bà còn nhớ ơn GSTS Trần Văn Khê, một người uyên bác về học thuật, ông đã phân tích về nét đẹp của nghệ thuật cải lương Việt Nam trong những chuyến lưu diễn cùng bà. Nói đến những lời khuyên bà dành cho nghệ sĩ trẻ, bà đã từng nhắn nhủ phải trau dồi kiến thức để làm đẹp cho nghề. 

Nhà báo Thanh Hiệp trong lễ mừng thọ NSND Phùng Há 99 tuổi (năm 2009)

Bây giờ công chúng được tiếp xúc với nhiều phương tiện giải trí hiện đại, nghề hát cứ ăn mòn những cái có sẵn mấy chục năm qua thì sẽ tụt hậu. Còn quá khứ vinh quang cũng chỉ là kỷ niệm, có nhắc lại cũng chỉ để mua vui vài trống canh cho người xem hoài niệm về mình. Điều cần nhất là làm được gì để cống hiến cho sân khấu dân tộc" – NSƯT Tô Kim Hồng ôn lại ký ức với NSND Phùng Há trong niềm xúc động.

NSƯT Hoài Linh viếng mộ NSND Phùng Há