Đạo diễn Lương Đình Dũng giới thiệu tư liệu quý về nghệ nhân Hà Thị Cầu

Giải thích về tên phim, đạo diễn sinh năm 1973 cho biết: Tôi muốn gọi nó là "Xẩm Đỏ" vì theo tôi, khi phác họa hát xẩm bằng màu sắc thì sẽ thiên về màu đỏ. Đó là màu báo động về một loại hình nghệ thuật có thể bị thất truyền khi những nghệ nhân của nó dần ra đi. Nó còn là màu của nước mắt, mồ hôi của những thân phận nghệ nhân hát xẩm khốn khó, hẩm hiu khi xưa”.

Có lẽ thế mà "Xẩm Đỏ" thu hút người xem vì nó gần như là duy nhất một bộ phim được quay tự nhiên về cụ Hà Thị Cầu, với những hình ảnh vừa đẹp vừa lạ xoay quanh nghệ thuật xẩm và nhân tình thế thái xung quanh.

Đạo diễn Lê Đình Dũng và nghệ nhân Hà Thị Cầu.

Bộ phim không có lời bình, giống như một sự độc diễn của nhân vật. Đạo diễn Lương Đình Dũng tiết lộ rằng, anh không muốn đem lời bình vào phim mà muốn để dành phần đó cho khán giả. “Mỗi phim có một tính chất khác nhau. Nếu tôi đưa lời bình vào phim này và dùng lời bình dẫn dắt câu chuyện theo ý đồ của mình thì phim có thể dễ xem hơn, nhưng nó trở nên khiên cưỡng và thiếu đi tính tự nhiên. Tôi muốn khán giả tự cảm nhận và như đang được xem, được nghe, được đối thoại với chính nhân vật. Mặc dù khi thực hiện phim không sử dụng lời bình cũng hơi vất vả vì phải quay rất nhiều để tìm ra sự xâu chuỗi trong các hình ảnh ấy” - anh lý giải.

Là một đạo diễn lành nghề, từng quay nhiều phim truyện và quảng cáo, Lương Đình Dũng ước tính, việc quay phim về một nhân vật, không có sự chuyển dịch bối cảnh nhiều sẽ mất cùng lắm một tháng. Không ngờ sự khó khăn trong quá trình thực hiện cùng sự kỹ tính cầu toàn khiến êkíp phải đi xuống Ninh Bình nhiều lần trong vòng hai năm liên tiếp. Nghệ nhân 95 tuổi lúc hợp tác, lúc từ chối, lúc khóc, lúc cười, nhớ nhớ, quên quên theo căn bệnh tuổi già, có hôm đang hát nửa chừng thì mất giọng. Tuy vậy, Lương Đình Dũng vẫn kiên quyết theo đuổi bộ phim bởi lòng đam mê xẩm và tình yêu với văn hóa nghệ thuật truyền thống.

Khi cảnh quay cuối cùng kết thúc, cụ Hà Thị Cầu nắm tay anh bảo: “May mà con làm sớm chứ bây giờ sắp không hát được nữa rồi con ạ”. Từ hơn 1.200 phút quay, chắt lọc lại chỉ còn 35 phút, Lương Đình Dũng và cả êkíp đã phải đau đầu cân nhắc. Đây là một trong số ít sản phẩm mà anh thực sự hài lòng. Dù vậy, nhiều khán giả khi cầm trên tay "Xẩm Đỏ" vẫn cảm thấy tiếc vì phim quá ngắn. Chính vì thế, Lương Đình Dũng dựng lại một bản phim khác dài hơn để người xem có thể được nghe nhiều hơn những bài hát của “báu vật làng xẩm”.

Cụ Hà Thị Cầu.

Giải thích về việc chậm trễ ra mắt sản phẩm, Lương Đình Dũng cho biết: “Tôi chưa hề có ý định ra mắt vì thấy buồn là cho đến giờ cũng chẳng có cơ quan văn hoá nào hỏi về phim của cụ, nó không phải là cá nhân mà nó là một môn nghệ thuật tuyệt vời đậm chất Việt, nó có tính giáo dục cao. Ít ra nó cũng là những tư liệu quý về môn nghệ thuật này”.

Đạo diễn Lương Đình Dũng và êkip.

Không có nhiều sự ủng hộ để phát hành đĩa rộng rãi, Lương Đình Dũng vẫn sẵn sàng nhận lỗ để gửi sản phẩm tâm huyết của mình tới mọi người. “Tôi quyết định mang "Xẩm Đỏ" đến với công chúng do có một nhóm các nghệ nhân yêu xẩm rất trẻ đến gặp tôi và muốn được tiếp cận tư liệu này về để học. Họ hát cho tôi nghe, tôi thấy cảm động và hy vọng họ là những người kết nối”.