CLVNCOM - Nữ nghệ sĩ Kim Tuyến tên là Nguyễn Thị Kim Tuyến sinh năm 1947 tại Sài Gòn, trong một gia đình trung lưu, thân phụ cô là một thương gia, thân mẫu cô là nghệ sĩ tài danh của đoàn Hoa Sen, nữ nghệ sĩ Bích Liên, bà giã từ sân khấu khi lập gia đình. Kim Tuyến thừa huởng huyết mạch nghệ sĩ của mẹ từ nhỏ nên có năng khiếu ca kịch từ khi cô còn rẩt nhỏ. Lên sáu tuổi cô đã tham gia ca hát và diễn kịch trên sân khấu nhà trường.
.
Nữ nghệ sĩ Kim Tuyến
Năm 1958, gia đình Kim Tuyến dời từ Sài Gòn về Vĩnh Bình mở cơ sở buôn bán. Năm 1962, nhân dịp đoàn Thống Nhất của nghệ sĩ Út Trà Ôn hát ở Vĩnh Bình,mẹ của cô quen với nghệ sĩ Út Trà Ôn và Hoàng Giang, bà dẫn con đến xin cho con theo học ở đoàn hát,lúc đó đoàn Thống Nhất đang hát tuồng " Tiếng Hát Muồng Tênh " của soạn giả Mộc Linh,trong tuồng có một vai em bé là con của nghệ sĩ Hoàng Giang vai đào con ca một lớp có hai câu vọng cổ,vì Kim Tuyến không thể nghĩ học ở Sài Gòn mà theo đoàn Thống Nhất lưu diễn,Hoàng Giang định cắt vai này luôn để đoàn không bị động,nhưng mẹ Kim Tuyến nhận tuồng về dạy cho Kim Tuyến,sau buổi cơm chiều của đoàn hát,bà Bích Liên dẫn Kim Tuyến đến ráp tuồng với nghệ sĩ Hoàng Giang. Đêm đầu ra sân khấu, Kim Tuyến ca diễn rất là xúc động và giọng ca vừa chắc nhịp vừa gây xúc động mạnh cho khán giả, sau đêm diễn đó, cô được nghệ sĩ Út Trà Ôn ký giao kèo 10,000 đồng. Bà Bích Liên xin phép đoàn hát theo giúp Kim Tuyến trong vài tháng đầu, cỗ diễn qua các tuồng Tiếng Hát Muồng Tênh, Đừng Giết Con Tôi, Duyên dáng chùa tháp...Năm 1964 đoàn Thuý Nga ký giao kèo rất cao để mời Kim Tuyến về đoàn thay thế cho nữ nghệ sĩ Ánh Hồng,hát các tuồng Khi Hoa Anh Đào Nở, Ngưu Lang Chúc Nữ...
Nữ nghệ sĩ Kim Tuyến Năm 1965,đoàn Kim Chung của bầu Long ký giao kèo cao gấp đôi đoàn Thuý Nga để mời Kim Tuyến về hát chánh,hát cặp với nam nghệ sỹ Hùng Cường qua các tuồng Người Đẹp Liêu Trai,Kiệu Hoa Lạc Lối về,ở đoàn Kim Chung cô kết hôn với nam nghệ sĩ Hoài Trúc Phương và có một con trai.Từ năm 1965 đến 1968, ở đoàn Kim Chung cô hát chung với nhiều nam nghệ sĩ như Hùng Cường, Minh Phụng, Phương Bình...Nghệ sĩ Kim Tuyến là một ngôi sao sáng chói bên cạnh các nữ nghệ sỹ Mỹ Châu, Lệ Thuỷ,Thanh Kim Huệ, Diệu Hiền...Năm 1968,Tết Mậu Thân,các đoàn hát không hát được vì lệnh giới nghiêm từ 10 giờ tối,nữ nghệ sĩ Kim Tuyến chính thức giã từ sân khấu cải lương để chuyển qua hoạt động ngành kịch nghệ, cô cộng tác với ban thoại kịch Kim Cương,ban kịch Bảo Ân,ban kịch Phương Nam,ban kịch Nắng Mai.Nữ nghệ sĩ Kim Tuyến thường xuất hiện trên màn ảnh nhỏ của đài truyền hình Việt Nam băng tầng số 9 qua các tuồng Mạnh Lệ Quân, Sở Vân Cứu Giá, Bao Cồn Xứ Án Trần Thế Mỹ, Men Rượu Sa Kê,Nắng Sớm Mưa Chiều, Cạm Bẫy Đô Thành, diễn cặp với các nam nghệ sĩ Thanh Sang, Thành Được và Kim Tuyến còn ca nhạc tại các phòng trà, vũ trường Sài Gòn như Molin Rouge, Victoria,Hồng Tá,Đồng Phát,Đường Sơn Quán Thủ Đức, Biên Hoà Club, Nha Trang hotel với nghệ danh Luynh Trang với nhạc phẩm Sang Ngang, Lạy trời con được bình yên,Mùa Thu Lá Bay,Tình Đầu Tình Cuối...Năm 1972, Kim Tuyến li di nam nghệ sĩ Hoài Trúc Phương. Cuối năm 1979, Kim Tuyến định cư tại miền nam Cali, Hoa Kỳ.Đầu năm 1980,khi Kim Tuyến mới đến cali,cô tham gia diễn kịch với Tuý Hồng,Bảo Ân, Hùng Cường, Mai Lệ Huyền,La Thoại Tân,Trúc Mai,Trường Hải...Kim Tuyến tham gia các hoạt động cải lương với nam nghệ sĩ Dũng Thanh Lâm thu băng video Nước Mắt Người Đi, Tuyệt Tình Ca,Đời Cô Hương,Người Đẹp Bạch Hoa Thôn,Tướng Cướp Bạch Hải Đường,Tấm Lòng Của Biển,Quân Vuơng và Thiếp..
Vào khoảng cuối năm 2000, Kim Tuyến lui về giúp gia đình tại miền nam Cali , cô không tham gia các hoạt động sân khấu nữa nhưng để lại dấu ấn mạnh trong lòng người hâm mộ./
khangianhandan - ST
KIM TUYẾN: TIẾNG CA LẠC LOÀI TRONG KỊCH GIỚI
Hình như vào thập niên 60, khi đi ngang qua rạp Olympic, nơi trụ diễn thường trực của gánh Kim Chung, tôi có thấy cái tên Kim Tuyến đứng chung với những cái tên Hùng Cường, Thanh Hải, Tấn Tài, Hoài Trúc Phương, Kim Loan (về sau đổi tên là Mộng Tuyền)… Nhiều năm sau đó, tôi được biết tin Kim Tuyến là một nghệ sĩ cải lương có tài ca diễn có thể đứng ngang hàng với Ngọc Giàu, Bích Sơn, Mộng Tuyền, Phượng Liên, Thanh Thanh Hoa, chỉ có đứng sau nữ hoàng sân khấu Thanh Nga và cải lương chi bảo Bạch Tuyết mà thôi. Khi Bạch Tuyết và Hùng Cường rời gánh Dạ Lý Hương để sau đó ít lâu đầu quân cho gánh Sóng Thần thì ông Bầu Xuân mời Kim Tuyến về Dạ Lý Hương để thay thế Bạch Tuyết.
Tôi cũng được nghe đôi bạn gái Kim Hoàng & Như Mai có mua tác quyền truyện dài “Vực Nước Mắt” của nhà văn nữ Nguyễn thị Hoàng để thực hiện thành phim. Vai nữ chính lại giao cho Kim Tuyến. Nhưng chưa bao giờ tôi thấy mặt Kim Tuyến trên sân khấu hay trên màn ảnh Tivi. Cái tên Kim Tuyến đến với tôi như cái tên một nhân vật trong huyền thoại, trong truyền kỳ và tôi mường tượng người nữ nghệ sĩ mang tên ấy phải có một khuôn mặt đẹp rất thần nữ như các cô đào đóng phim La Mã như Maria Felix, Rossana Podesta, Anita Ekberg, Tina Louise, Sylvia Lopez, Chelo Alonso, Sylvia Koscina..v..v..
Một hôm, tôi theo chị Mộc Lan cùng hai anh bạn Phổ Đức và Đoàn Yên Linh đến đài Truyền hình để coi việc thâu hình cho chương trình “Nhạc Chủ Đề Mộc Lan” thì gặp Kim Tuyến. Cô cũng đang đứng ở đó để chờ thu hình một vở hài kịch mà cô đóng một vai bên cạnh bà Năm Sa Đéc, nữ nghệ sĩ Diễm Kiều và danh hề Thanh Hoài. Vì sắp sửa ra sân quay nên Kim Tuyến diện chiếc áo bà ba bằng lụa mỏng màu mỡ gà và chiếc quần bằng sa teng đen. Cô không giồi phấn tô son rực rỡ, chỉ tô đậm viền mắt, nét mày và tô bóng cặp môi. Chao ơi, cô đẹp quá thể, đẹp nồng nàn, nuột nà. Vóc cô thật thanh tân yểu điệu, eo thật thon, chiếc cổ mịn màng, đôi bàn tay và đôi bàn chân đều thanh tú. Tôi không biết vở kịch mà Kim Tuyến đóng có cái tựa là gì, nhưng tôi chỉ biết đó là một vở hài kịch vậy thôi.
Sau đó ít lâu tôi được xem Kim Tuyến xuất hiện trong vở kịch “Bóng Chim Tăm Cá” cùng với toàn ban thoại kịch Kim Cương. Cô đóng vai nhì bên cạnh Kim Cương, một vai chủ động rất đanh đá xí xọn. Cô diễn thật hay, khuôn mặt thật ăn ảnh, tiếng nói lảnh lót.
Những nữ diễn viên của ngành ca kịch cải lương gốc người Bắc thường hát Tân nhạc rựa ràng. Nhóm ca sĩ tiền phong của nền Tân nhạc Việt Nam đều xuất thân từ đám người ấy, chẳng hạn như Ái Liên, Lan Phương, Kim Chung, Kim Xuân, Bích Thuận, Bích Hợp, Phụng Khánh… Còn trong Nam thì có Kim Thoa, Túy Hoa. Về sau, trong cuộc chiến tranh Đông Dương giữa Pháp và Việt Minh thì có Thanh Tình, Lệ Thủy (người Bắc), có Ngọc Nuôi, Ngọc Đán, Kim Cương, Kim Hoàng, Ngọc Yến, Xuân Lan (người Nam). Đến khi đất nước ngăn đôi bởi Hiệp Định Genève, tại miền Nam đã có Bích Sơn, Hương Lan, Phượng Mai và Kim Tuyến. Những nữ diễn viên ca kịch cải lương gốc người Nam biết hát Tân nhạc rất “nghề” thì chỉ có Kim Hoàng, Kim Tuyến, Hương Lan và Phượng Mai mà thôi. Bobo Hoàng (tức là Thanh Hoàng) có một dạo bỏ sân khấu cải lương, học nhạc Mỹ và hát trong club Mỹ, để rồi sau cuộc đổi đời trở về nghề cũ, đầu quân cho gánh Huỳnh Long vào năm 1976.
Kim Tuyến có khuôn mặt đẹp không phải ở chi tiết. Về hình thức, đôi mắt cô không có gì đặc biệt, nhưng cái nhìn và khóe mắt cô rất tình tứ khi cô đóng vai lẳng, tròng mắt đưa qua đưa lại lóng lánh sóng thu. Đôi mắt ấy đẫm lệ bỗng trở nên đẹp tuyệt vời khi cô đóng vai thương cảm trong vở “Ả Đào Say” trong cuốn băng hình do Hoàng Thi Thơ thực hiện. Vai nàng danh kỹ trong vỡ tuồng này gồm có những màn lẳng lơ, say khướt và bi hùng đã từng được con dao pha kịch nghệ Xuân Dung diễn rất luyện đạt trên sân khấu, nhưng một khi giao cho Kim Tuyến diễn xuất trên băng hình thì cũng truyền cảm không kém.
Kim Tuyến không có cặp môi thanh tú, không có cái miệng xinh xinh. Cặp môi cô tuy đầy đặn và rõ nét, nhưng hai khóe miệng hơi trễ xuống, lại nữa, cô thường hé miệng vì hàm răng cô hơi vẩu, còn khi khép miệng thì vặp môi cô hơi buồn.
Nếu môi miệng cô không thanh tú thì bù lại chúng rất gợi cảm. Đó là môi miệng của các cô đào Vamp như Sophia Loren, Diana Dors, Anita Ekberg, Belinda Lee… Đã vậy, khi cô cười, hàm răng ngọc trai khít khao và đều đặn của cô được phơi bày rạng rỡ. Ngoài ra, Kim Tuyến có thần thái sáng như gương, sống mũi thanh tú, vầng trán băng sương, vóc mình tuy hơi nhỏ nhưng cân đối và nồng nàn nếu không bảo là bốc lửa ở bộ ngực cao.
Khi hát Tân nhạc, Kim Tuyến chọn những bài dễ hát và dễ đi sâu vào khối đông khán thính giả. Giọng cô mượt mà như rêu xanh nhuyễn mịn bám trên những tảng lam thạch, khi hát có những chỗ nhấn vuốt du dương, có những chỗ luyến láy uyển chuyển và mềm mại, có những thoáng truyền cảm đậm đà. Nhưng thật ra, đó là giọng không có bản sắc độc đáo. Khi hát những bài phổ thông và dễ hát, cô cũng biết ngân nga dờn dợn để cho câu hát khỏi trần trụi trơ trẽn. Đây là một giọng hát nhà nghề, nhưng không phải là giọng hát có chiều hướng đi lên tột đỉnh của nghệ thuật. Nó có thể rải rộng khắp dân gian như giọng Hoàng Oanh, Thanh Tuyền, Hương Lan, Phương Hồng Quế, Trang Thanh Lan, Trang Mỹ Dung, Giáng Thu…
Tiếng hát của Kim Tuyến không gợi nên nét thêu kim tuyến diêm dúa trên gấm sáng chói, trên nhung mượt mà như cái nghệ danh của cô đâu. Nó bình dị như hoa phù cừ trong đầm lênh láng nước trong mát, đằm thắm như hoa ngọc nữ trồng trong chậu sứ Giang Tây. Nhưng hoa phù cừ há không phải là loại tố liên hay sao? Còn hoa ngọc nữ gồm mấy cánh trắng vây một cánh đỏ yên chi mà vẫn đẹp mặn mà, có phải? Nghe cô hát, chúng ta cũng có thể liên tưởng đến một vùng nửa chợ nửa quê thật trù phú ở miền Nam, có liên tỉnh lộ tráng nhựa phía trước , có sông lam rạch biếc vào mùa xuân phía sau. Trong vùng có vườn, có ruộng, có rẫy dưa, nương khoai, có bóng đậm chen bóng nhạt trên dải đất bằng phẳng không uốn mình bởi trũng thấp gò cao. Đây là vùng trù mạt nhưng êm mát bởi bóng đa, bóng tre và xinh đẹp bởi những cây bằng lăng đơm hoa tím, bởi cây vông đơm hoa lụa thắm vào mùa xuân, bởi cây phượng vĩ đơm hoa gấm đỏ vào mùa hạ. Ở đó, vào buổi trưa, khách viếng cảnh có thể nghe chó sủa, nghe gà gáy, nghe bà mẹ trẻ ru con, vào đêm trăng kẻ nhàn du có thể nghe tiếng cối xay lúa, tiếng chày giã gạo, tiếng chàng trai hát Vọng Cổ để nhắn gửi tâm tình qua cô hàng xóm. Đó là chốn thổ ngơi thời thanh bình, khi đất nước sống trong cảnh sông trong biển lặng.
Trong băng hình Paris By Night 11, Kim Tuyến có đơn ca bài “ Tình Yêu Trả Lại Trăng Sao” của Lê Dinh. Cô mặc áo đen nổi vảy rắn bạc, cổ hở để bày cái ức trắng mịn như bột bánh dầy, cái cổ thanh tú như đúc bằng sáp og. Ánh vảy bạc đôi lúc chập chờn ửng sắc đỏ vì phản chiếu ánh đèn rọi màu hồng. Xen với những tảng nổi vảy rắn bạc là những tảng màu đen để tạo nên một trò chơi ánh sáng đẹp mắt: chỗ đậm chen chỗ nhạt, khoảng xôn xao ánh sáng tiếp giáp khoảng chìm lu bóng tối. Cô đeo dây chuyền bướm, hoa tai nạm hột chuỗi li ti náo nức ánh lấp lánh như tinh tú soi bóng trên dải sông quê lặng sóng. Cô thoa son màu hồng đào trĩu ướt, dập phấn cũng hồng đào. Khuôn mặt tươi mát như đóa hoa mộc thuấn (hoa dâm bụt) của cô được đóng khung bởi mái tóc uốn kiệu mới và chải công phu, tóc xỏa xuống vai, rối rắm một cách nghệ thuật.
Trong tiết mục đơn ca ấy, giọng Kim Tuyến vẫn chải chuốt du dương, vẫn chuổi ngân dờn dợn, vẫn nồng độ tình cảm vừa phải. Dù không phải là cây đinh, dù không là then chốt của chương trình Đại nhạc hội, nhưng cô vẫn là một đóng góp ngoạn mục không thể thiếu vậy.
Tin Tức
Chân Dung Nghệ Sĩ
